Biến chứng khi tiêm trưởng thành phổi là khiến mẹ bị suy giảm trí nhớ, giảm khả năng miễn dịch của thai phụ, thay đổi huyết áp và đường huyết. Đối với trẻ sơ sinh, mũi tiêm này có thể khiến hệ thần kinh của thai nhi bị nhiễm độc. Mẹ nên tìm hiểu kỹ về mũi tiêm trưởng thành phổi trong bài viết dưới đây:
- Tìm hiểu về thuốc tiêm trưởng thành phổi
- Cơ chế hoạt động và lợi ích của thuốc
- Khi nào thì mẹ bầu nên tiêm trưởng thành phổi?
- Biến chứng khi tiêm trưởng thành phổi
Tìm hiểu về thuốc tiêm trưởng thành phổi
Trong y học hiện đại, thuốc trưởng thành phổi hay còn gọi là thuốc trợ phổi là một thuật ngữ ngày càng trở nên phổ biến khi bác sĩ muốn sử dụng để dự phòng nguy cơ suy hô hấp ở trẻ sơ sinh. Đây là chỉ định rất quan trọng đối với các trường hợp trẻ có nguy cơ sinh non thiếu tháng hoặc bị suy dinh dưỡng bào thai, mẹ bầu lớn tuổi hay mẹ bầu đa thai để hạn chế rủi ro cho bé. Ngoài ra mũi tiêm thuốc trợ phổi cho thai nhi còn làm giảm nguy cơ tử vong thai nhi, xuất huyết não thất, nhiễm trùng hệ thống, viêm ruột hoại tử hoặc chậm phát triển ở trẻ.
Có 2 loại thuốc trợ phổi cho thai nhi được sử dụng nhiều nhất hiện này đó là Betamethasone và Dexamethasone. Cả 2 loại thuốc này đều thuộc nhóm Corticosteroid giúp thúc đẩy các cơ quan nội tạng của thai nhi trong đó chủ yếu là hỗ trợ hoàn thiện chức năng hô hấp của phổi.
Từ năm 1972, phương pháp tiêm corticosteroid cho thai phụ nhằm kích thích sự trưởng thành phổi thai nhi đã được thực hiện lần đầu tiên. Cho đến nay, phương pháp này đã được sử dụng rộng rãi hơn và các kết quả cho thấy, corticosteroid giúp làm giảm 50% nguy cơ suy hô hấp ở trẻ sinh non trước tuần 31 của thai kỳ.
Bạn có thể chưa biết:
Tiêm trưởng thành phổi con hấp thụ kém, sự thật có phải như vậy?
Tiêm trưởng thành phổi: Những điều mẹ bầu nhất định phải biết
Cơ chế hoạt động và lợi ích của thuốc
Thuốc trưởng thành phổi được đưa vào cơ thể mẹ bầu dưới dạng tiêm, truyền sang thai nhi qua các mạch máu rồi tác động đến phổi của trẻ theo nhiều cách:
- Corticoid trong thuốc sẽ kích thích sự phát triển của các tế bào phổi chuyển từ phế bào 1 sang phế bào 2.
- Tổng hợp và sản sinh ra hoạt chất surfactant có tác dụng làm giảm sức căng bề mặt của lớp dịch thể nang và chống lại lực đàn hồi của phổi. Hoạt chất này chỉ xuất hiện khi thai nhi được 32 tuần tuổi trở lên nên nếu trẻ sinh ra thiếu surfactant sẽ tăng nguy cơ bị xẹp phế nang và gây suy hô hấp cấp.
- Mẹ tiêm thuốc trưởng thành phổi giúp kích thích thể tích của phổi thai nhi tăng lên, thực hiện chức năng hô hấp tốt hơn và giảm lượng chất lỏng trong phổi.
Trước khi tiến hành bất cứ can thiệp nào vào thai kỳ, các bác sĩ luôn cần phải thực hiện tư vấn đúng, đủ về những vấn đề mà thai phụ đang phải đối mặt. Đối với khuyến nghị thực hiện mũi trợ phổi, phần lớn các mẹ bầu vẫn thường lo ngại về các biến chứng khi tiêm trưởng thành phổi. Thực tế tiêm trưởng thành có hại không? Lợi và hại của mũi tiêm này thế nào?
Theo Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA), 2 loại thuốc tiêm trợ phổi dùng cho phụ nữ có thai được phân loại thuộc nhóm C, là nhóm có thể có nguy cơ gây ra những tác dụng phụ không mong muốn đối với cả mẹ và con.
Nhìn chung đây là phương pháp thực sự cần thiết cho những trường hợp có dấu hiệu dọa sảy thai hoặc có nguy cơ sinh non. Bác sĩ sẽ khuyên thực hiện tiêm trưởng thành phổi tùy thuộc vào thời điểm và tình hình thực tế cụ thể nhằm tránh phải dùng thuốc lặp lại, giảm những hậu quả không mong muốn cho thai phụ và thai nhi. Các trường hợp thai bình thường, không có nguy cơ gì thì không nên tiêm trưởng thành phổi vì các biến chứng khi tiêm trưởng thành phổi là có và nó ảnh hưởng đến cả mẹ và thai nhi.
Mẹ bầu nào nên tiêm thuốc trưởng thành phổi?
Tại sao phải tiêm trưởng thành phổi? Nhiều mẹ bầu khi mang thai thường tìm hiểu về các mũi tiêm cần thực hiện trong thai kỳ, trong đó có tiêm trợ phổi. Tuy nhiên, không phải thai phụ nào cũng được chỉ định mũi tiêm này. Vì vậy, chỉ trong một số tình huống cụ thể, thai phụ mới cần phải tiêm thuốc trưởng thành phổi, phổ biến là:
- Dọa sinh non trong trường hợp thai phụ xuất hiện những cơn co tử cung gây đau ít nhất 2 cơn trong 1 giờ; bung nút nhầy tử cung sớm mặc dù tuổi thai chưa quá 34 tuần hoặc qua siêu âm, thăm khám phát hiện ra một số biến đổi ở cổ tử cung thì bác sĩ cũng chỉ định mũi tiêm trưởng thành phổi.
- Nguy cơ sinh non là trường hợp cần thiết phải tiêm trợ phổi. Những mẹ bầu bị hở eo tử cung, cổ tử cung ngắn, khâu vòng cổ tử cung, tiền sử khoét chóp cổ tử cung, u xơ tử cung, dị dạng tử cung, tiền sử sinh non hoặc thai nhi sống trong tử cung mẹ có dấu hiệu chậm tăng trưởng, rau tiền đạo, cạn ối, nhiễm khuẩn ối cũng được khuyến cáo nên thực hiện mũi tiêm này.
- Ngoài ra, một số tình huống khẩn cấp như mẹ bầu bị vỡ ối non hoặc bị tiền sản giật nặng cần chấm dứt thai kỳ để cứu sống cả mẹ và con cũng cần mũi tiêm trưởng thành phổi.
Thời điểm thích hợp để thực hiện mũi tiêm trợ phổi
Thông thường, khi thăm khám ở những tuần thai đầu tiên và tìm hiểu về tiền sử bệnh lý của thai phụ, bác sĩ đã có thể tiên lượng được việc có cần tiêm trợ phổi hay không. Nếu có thì thời điểm thích hợp nhất để thực hiện mũi tiêm này cho phụ nữ mang thai là ở tuần thứ 24 – 34. Trường hợp chưa sinh sau 7 ngày thì cần tiêm nhắc lại 1 đợt nếu còn có nguy cơ sinh non trong 7 ngày tới.
Theo BS. CK2. Lê Ngọc Diệp, P. Công tác xã hội Bệnh viện Từ Dũ, gần đây thời gian sử dụng mũi trưởng thành phổi có thể mở rộng với thai từ 26 – 27 tuần hoặc cho thai nhỏ hơn 39 tuần nếu bác sĩ xem xét thấy mẹ bầu cần phải mổ chủ động.
Thuốc trưởng thành phổi được tiêm theo đơn với liều lượng chỉ định:
- 2 liều 12mg thuốc Betamethasone, tiêm bắp, mỗi liều cách nhau 24 tiếng.
- 4 liều 6mg thuốc Dexamethasone, tiêm bắp, mỗi liều cách nhau 12 tiếng.
Thực tế là sau 34 tuần việc tiêm trưởng thành phổi không có tác dụng với phổi của thai nhi. Cho nên việc tiêm lúc nào không còn cần thiết nữa. Tuy nhiên, trong một số trường hợp sau tuần 34, nếu có dấu hiệu phổi thai nhi vẫn chưa trưởng thành, các bác sĩ có thể chỉ định mẹ tiêm trưởng thành phổi. Mẹ có ý định mổ lấy thai trước 39 tuần cũng được khuyến cáo sử dụng thuốc trợ phổi tại thời điểm thai nhi được 34 – 36 tuần tuổi.
Khi thực hiện tiêm trưởng thành phổi mẹ bầu cần phải được theo dõi chặt chẽ về mức độ phản ứng của cơ thể người mẹ và thai nhi trong bụng.
Bạn có thể chưa biết:
Biến chứng khi tiêm trưởng thành phổi
Biến chứng khi tiêm trưởng thành phổi đến thai phụ
Ảnh hưởng đến hệ thần kinh của thai phụ
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, một số phụ nữ mang thai khi tiêm loại thuốc này có dấu hiệu suy giảm trí nhớ. Nguyên nhân là bởi thành phần trong thuốc trợ phổi có tác động trực tiếp đến các tế bào của hệ thần kinh, gây ra sự ức chế hoạt động của tuyến yên, từ đó dẫn đến những thay đổi thất thường trong tính khí của mẹ bầu sau sinh ở mức độ khác nhau.
Giảm khả năng miễn dịch của mẹ bầu
Biến chứng khi tiêm trưởng thành phổi là có thể làm giảm khả năng miễn dịch của thai phụ. Điều này đồng nghĩa với việc tăng nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng như nhiễm trùng bào thai, nhiễm trùng sau sinh. Vì vậy, những mẹ đã thực hiện mũi tiêm này phải được theo dõi chặt chẽ trước sinh và hậu phẫu đồng thời cần thiết phải sử dụng các loại thuốc kháng sinh để đảm bảo không có biến chứng nào về nhiễm trùng.
Thay đổi huyết áp và đường huyết của thai phụ
Hầu hết phụ nữ mang thai sau khi tiêm mũi trợ phổi sẽ xảy ra hiện tượng tăng đường huyết nhẹ và giảm huyết áp bắt đầu từ mũi tiêm đầu tiên và kéo dài trong khoảng 5 ngày. Đây cũng là lý do thai phụ cần tầm soát tiểu đường thai kỳ trước khi tiêm và được yêu cầu nhập viện để theo dõi chặt chẽ nhằm tránh các biến chứng có thể xảy ra.
Biến chứng khi tiêm trưởng thành phổi đến thai nhi
Ngoài một số vấn đề đối với mẹ bầu, đối với thai nhi tiêm trưởng thành phổi có tác dụng phụ không? Kết quả thực tế cho thấy, mũi tiêm trợ phổi có thể gây rối loạn chức năng của trục hạ đồi – tuyến yên – tuyến thượng thận ở thai nhi. Nếu dùng thuốc liều cao không đúng chỉ định có thể khiến hệ thần kinh của thai nhi bị nhiễm độc.
Tiêm trưởng thành phổi cho thai nhi có hại không? Trẻ phải tiêm trên 3 lần thuốc trưởng thành phổi có thể bị chậm phát triển thần kinh hoặc mắc chứng tăng động sau sinh. Thuốc tác động trực tiếp vào thai nhi và hệ thần kinh của trẻ ngay từ trong bụng mẹ. Vì vậy, nếu mẹ bầu tiêm mũi trợ phổi thì tỷ lệ trẻ sơ sinh mắc các bệnh về hệ thần kinh sẽ cao hơn so với những trẻ khác.
Ngoài ra corticoid có trong thuốc trưởng thành phổi cũng là nguyên nhân gây ra chứng nhẹ cân, làm tăng khả năng liền sọ sớm ở trẻ sơ sinh. Những vấn đề này sẽ ảnh hưởng lâu dài và vĩnh viễn đến sự phát triển của trẻ trong tương lai.
Mặc dù những tác dụng phụ khi thực hiện mũi tiêm trợ phổi là không thể tránh khỏi. Tuy nhiên nếu so sánh giữa những biến chứng khi tiêm trưởng thành phổi và lợi ích của mũi tiêm trợ phổi này, các bác sĩ sẽ thường tư vấn trường hợp nào thực sự phải thực hiện mũi tiêm này, để thai phụ có được lựa chọn thích hợp nhất cũng như có biện pháp cần thiết để hạn chế tác động không mong muốn đối với cả mẹ và con.
Nếu không gặp phải các vấn đề thực sự nguy cấp, mẹ nên tham vấn ý kiến bác sĩ thật kĩ càng trước khi đưa ra quyết định có cần thiết phải thực hiện mũi tiêm này hay không.
Lời kết
Vài năm gần đây, do tỷ lệ sinh non có chiều hướng tăng lên đáng kể nên mũi tiêm trưởng thành phổi đã được áp dụng rộng rãi và đã có nhiều mẹ bầu biết đến mũi tiêm này. Trên thực tế, thuốc trợ phổi cho thai nhi chỉ nên dùng trong những trường hợp thật sự cần thiết. Dùng thuốc vào thời điểm nào sẽ được bác sĩ chỉ định tùy vào từng vấn đề cụ thể mà mẹ bầu đang phải đối mặt nhằm tránh phải dùng thuốc lặp đi lặp lại nhiều đợt, dễ gây hậu quả không mong muốn cho em bé.
Hy vọng bài viết đã giúp mẹ giải đáp được thắc mắc tiêm trưởng thành phổi có hại không và các biến chứng khi tiêm trưởng thành phổi. Chúc các mẹ bầu và em bé có một thai kỳ mạnh khỏe, an toàn mà không cần dùng tới thuốc trợ phổi!
Nguồn thông tin: Chích trưởng thành phổi sớm cho bé – Bệnh viện Từ Dũ
Xem thêm
- Tiêm phòng khi mang thai có thực sự rủi ro như mẹ nghĩ?
- Tiêm phòng uốn ván cho bà bầu và những lưu ý mẹ bầu cần biết!
- Gây tê ngoài màng cứng – Ưu và nhược điểm cần cân nhắc
Vào ngay Fanpage của theAsianparent Vietnam để cùng thảo luận và cập nhật thông tin cùng các cha mẹ khác!