Bệnh tuyến giáp ở phụ nữ có nguy hiểm không? Bệnh này có ảnh hưởng thế nào đến sức khỏe nữ giới, đặc biệt là phụ nữ mang thai?
Bài viết có phần đóng góp ý kiến chuyên môn từ bác sĩ Vũ Nhật Nam, Khoa Nội tổng hợp – Tim mạch – Lão học, Bệnh viện Quận Bình Thạnh, TP.HCM.
Câu hỏi: Đâu là cách phát hiện sớm bệnh lý tuyến giáp? Có cách nào để phòng tránh bệnh tuyến giáp hay không? Người bệnh cần chú ý gì trong ăn uống và sinh hoạt?
Trả lời:
Theo bác sĩ Vũ Nhật Nam, Khoa Nội tổng hợp – Tim mạch – Lão học, Bệnh viện Quận Bình Thạnh, TP.HCM:
Có rất nhiều triệu chứng giúp bạn sớm phát hiện bệnh lý tuyến giáp như: thay đổi cân nặng, sưng cổ, rụng tóc, mệt mỏi, cảm thấy quá nóng hoặc quá lạnh,… Khi có dấu hiệu nghi ngờ, bạn cần đi gặp bác sĩ để được thăm khám, làm xét nghiệm và siêu âm tuyến giáp để có chẩn đoán và điều trị chính xác.
Để phòng ngừa bệnh lý tuyến giáp, bạn cần có chế độ dinh dưỡng hợp lí như: ăn nhiều hoa quả, rau xanh; bổ sung iot đầy đủ, nhất là phụ nữ mang thai. Ngoài ra, bạn nên tập thể dục thường xuyên, xây dựng lối sống lành mạnh, hạn chế các thức ăn chiên rán, đồ uống có chất kích thích, không sử dụng rượu bia, thuốc lá. Bên cạnh đó, bạn cũng nên kiểm tra sức khỏe định kì hàng năm để phát hiện sớm những bất thường và có phương pháp điều trị phù hợp.
Đối với bệnh nhân có bệnh lí tuyến giáp, bạn nên hạn chế các sản phẩm từ đậu nành, các loại rau họ cải, thực phẩm chế biến sẵn, nội tạng động vật và bổ sung nhiều rau xanh.
Tìm hiểu về tuyến giáp và bệnh tuyến giáp
Là 1 tuyến nhỏ có hình cánh bướm nằm phía trước cổ dưới yết hầu, tuyến giáp là tuyến nội tiết quan trọng nhất, giúp điều hòa sự sinh trưởng và phát triển của cơ thể. Tuyến giáp sản xuất, dự trữ và giải phóng 2 hormone T3 (Triiodothyronine) và T4 (Thyroxine), các hormone này theo máu đi khắp cơ thể, chi phối tất cả hoạt động, bao gồm tốc độ đốt cháy năng lượng và nhịp tim. Những hoạt động này phối hợp với nhau tạo thành quá trình trao đổi chất.
Chức năng chính của tuyến giáp bao gồm:
- Tăng cường sự co bóp và kích thích hoạt động của tim
- Kích thích sinh trưởng phát dục, tăng cường trao đổi chất
- Tăng đường huyết và quá trình tạo nhiệt
- Tác động tới hoạt động của tuyến sữa, tuyến sinh dục
- Kích thích hệ thần kinh phát triển và hoàn thiện.
Khi bộ phận này vận hành bình thường, việc trao đổi chất trong cơ thể luôn duy trì ổn định, không quá nhanh, cũng không quá chậm. Ngược lại, sự bất thường trong hoạt động của tuyến giáp sẽ gây ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe, đồng thời cũng là biểu hiện của một số bệnh lý liên quan.
Bệnh tuyến giáp là bất kỳ tình trạng lành tính hoặc ác tính nào ảnh hưởng đến cấu trúc, chức năng của tuyến giáp. Những hoạt động bất thường trong sản xuất các hormone tuyến giáp sẽ dẫn đến nguy cơ rối loạn chuyển hóa, nội tiết trong cơ thể.
Vì sao nữ giới dễ mắc các bệnh tuyến giáp hơn nam giới?
Phụ nữ dễ mắc các bệnh lý tuyến giáp hơn nam giới, nguyên nhân chủ yếu là do sự khác biệt về mặt giải phẫu và chức năng sinh lý. Khác với nam giới chỉ thay đổi nội tiết trong tuổi dậy thì, nội tiết nữ giới thay đổi trong từng giai đoạn của cuộc đời:
- Tuổi dậy thì
- Trong chu kỳ kinh nguyệt
- Khi mang thai, sinh con và cho con bú
- Giai đoạn mãn kinh
Bên cạnh đó, nhiều yếu tố bên ngoài khác cũng ảnh hưởng đến nội tiết của chị em như sử dụng thuốc tránh thai, kháng sinh, thuốc an thần… Những chị em hay bị lo âu, căng thẳng, mất ngủ trong cuộc sống cũng có nguy cơ mắc các bệnh tuyến giáp cao hơn.
Nếu chị em có người trong gia đình từng mắc các bệnh tuyến giáp; bản thân từng mắc bệnh tuyến giáp hoặc từng phẫu thuật, xạ trị ảnh hưởng tới tuyến giáp thì cũng có khả năng mắc bệnh cao. Ngoài ra chế độ ăn uống quá nhiều hoặc quá ít I ốt cũng ảnh hưởng đến hormone tuyến này.
Nữ giới có tỉ lệ mắc các bệnh lý tuyến giáp cao gấp nhiều lần so với nam giới từ 3 – 10 lần. Nhóm mắc bệnh nhiều nhất là chị em trong độ tuổi 20.
Các bệnh tuyến giáp thường gặp
- Cường giáp (hyperthyroidism): tuyến giáp sinh ra nhiều hormone so với mức cơ thể cần. Biểu hiện phổ biến là thân nhiệt tăng, cân nặng giảm dù chế độ ăn không thay đổi, khó ngủ, mồ hôi nhiều, nhịp tim nhanh, huyết áp tăng, dễ cáu gắt, nói nhiều, khó tập trung, sờ thấy tuyến giáp to…
- Suy giáp (hypothyroidism): tuyến giáp hoạt động kém hiệu quả, không tiết đủ hormone Thyroxine. Triệu chứng bệnh rất mơ hồ nên ở giai đoạn đầu không dễ phát hiện. Người bệnh thường có cảm giác buồn ngủ, giảm trí nhớ, mệt mỏi, táo bón, chảy máu bất thường ở âm đạo, da khô, mắt và mặt bị phù nhẹ. Khi bệnh nặng hơn sẽ chán ăn, suy kiệt thể chất và tinh thần, tóc rụng nhiều, nhịp tim chậm, huyết áp thấp, có thể hôn mê đột ngột.
- U tuyến giáp: thường gặp nhất khi hoạt động tuyến giáp bị rối loạn. Khối u có thể cứng hoặc chứa dịch/máu. Cách tự kiểm tra là đứng thẳng trước gương, ngửa cằm nhẹ lên trên, kiểm tra 2 bên khí quản dưới yết hầu để tìm bướu. Nếu cục u chuyển động lên xuống khi nuốt nước bọt thì đó có khả năng là u tuyến giáp.
- Ung thư tuyến giáp: Là bệnh ác tính, ung thư tuyến giáp chiếm 1% trong các loại ung thư. Hầu hết bệnh nhân bị ung thư tuyến giáp đều bị u tuyến giáp. Biểu hiện dễ thấy là tuyến giáp to nhanh trong thời gian ngắn, có hạch bất thường nổi lên, sụt cân nhanh, chịu nóng kém, mồ hôi nhiều, tinh thần căng thẳng, tính khí thất thường, tay chân yếu đuối, nhanh mệt dù không vận động mạnh, khó thở, kinh nguyệt ít…
Bệnh tuyến giáp ảnh hưởng thế nào đến sức khỏe nữ giới?
Tuyến giáp giúp kiểm soát chu kỳ kinh nguyệt nữ giới. Chu kỳ có thể thay đổi nếu hormone tuyến giáp quá nhiều hoặc quá ít. Chu kỳ kinh nguyệt không đều là lý do làm việc thụ thai trở nên khó khăn hơn. Buồng trứng cũng có nguy cơ bị ảnh hưởng khi chị em mắc bệnh tuyến giáp dẫn đến mãn kinh sớm. Đặc biệt, bệnh suy giáp có thể làm cho cơ thể tiết ra nhiều prolactin ngăn ngừa rụng trứng, gây vô kinh, thiếu kinh, tăng nguy cơ vô sinh hiếm muộn ở nữ giới.
Ở mẹ mang thai, trong suốt 3 tháng đầu của thai kỳ, sự phát triển của em bé trong bụng phụ thuộc hoàn toàn vào chức năng tuyến giáp của mẹ. Đây là thời kỳ hình thành và phân chia các cơ quan trên cơ thể thai nhi nên việc duy trì đủ hormone là cực kỳ quan trọng. Nếu thai phụ bị bệnh lý tuyến giáp thì có thể gây ra những biến chứng hết sức nguy hiểm cho bé.
Rau bong non là biến chứng nguy hiểm do bệnh lý tuyến giáp gây ra
Mẹ bầu bị suy giáp có thể bị sảy thai, thai chết lưu, sinh non, rau bong non; thiếu hormone do thiếu I ốt làm trẻ bị đần độn, chậm phát triển trí tuệ, tăng nguy cơ mắc dị tật bẩm sinh. Thống kê cho thấy ½ số trẻ do mẹ bị suy giáp sinh ra bị chậm phát triển tâm thần vận động.
Trong trường hợp bị cường giáp mẹ dễ gặp các biến chứng như tiền sản giật, sảy thai, thai nhẹ cân… Nếu lên cơn cường giáp lúc sinh thì tính mạng cả mẹ và bé đều có thể bị ảnh hưởng.
Phòng tránh bệnh tuyến giáp ở phụ nữ, đặc biệt là phụ nữ mang thai
Bệnh lý tuyến giáp ảnh hưởng nghiêm trọng đến đời sống và sinh hoạt hàng ngày của chị em. Mặc dù vậy chúng ta vẫn có thể ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh bằng cách:
- Xây dựng chế độ dinh dưỡng lành mạnh, tăng cường bổ sung rau xanh, hoa quả để cân bằng hormone tuyến giáp; hạn chế thực phẩm chiên rán, đồ uống có cồn, chất kích thích, thuốc lá…
- Bổ sung I ốt trong thực đơn hàng ngày, giúp tuyến giáp có đủ nguyên liệu sản xuất ra hormone.
- Tập thể dục thường xuyên để tăng cường miễn dịch, phòng ngừa bệnh tật nói chung và bệnh lý tuyến giáp nói riêng
- Không nên tăng/giảm cân đột ngột
- Tránh căng thẳng, stress trong thời gian dài.
Chị em mang thai càng cần chú ý bổ sung I ốt trong thai kỳ để phòng ngừa nguy cơ biến chứng, đồng thời giúp thai nhi phát triển trí tuệ. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo phụ nữ mang thai nên bổ sung 200 mcg I ốt/ngày để duy trì chức năng tuyến giáp. Lưu ý mặc dù cần thiết nhưng hàm lượng I ốt nên ở mức vừa đủ, tránh bổ sung thừa gây ra bệnh lý cường giáp.
Phụ nữ mang thai cần được xét nghiệm sàng lọc bệnh lý tuyến giáp ngay cả khi không có nguy cơ cao hoặc không có triệu chứng mắc bệnh. Các xét nghiệm cần thiết là siêu âm tuyến giáp, xét nghiệm TSH (Thyroid-Stimulating Hormone) và FT4 (Free Thyroxine) để đánh giá chức năng tuyến giáp. Hãy đến các cơ sở y tế để tầm soát sớm bệnh lý về tuyến giáp để có phương pháp chữa trị kịp thời.
Thay lời kết
Bệnh lý tuyến giáp là căn bệnh phổ biến ở phụ nữ, gây ảnh hưởng chuyển hóa nhiều cơ quan trong cơ thể nhưng có thể được ngăn ngừa nhờ chế độ sinh hoạt và dinh dưỡng lành mạnh. Chị em cũng nên khám sức khỏe định kỳ, kịp thời phát hiện bất thường và điều trị triệt để nhằm tránh ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe.
Xem thêm
Vào ngay Fanpage của theAsianparent Vietnam để cùng thảo luận và cập nhật thông tin cùng các cha mẹ khác!
Bạn có quan tâm tới việc nuôi dạy con không? Đọc các bài báo chuyên đề và nhận câu trả lời tức thì trên app. Tải app Cộng đồng theAsianparent trên IOS hay Android ngay!
