Béo phì là gì? Trẻ béo phì nguyên nhân do đâu? Chính định kiến và lời trêu chọc vô tình của nhiều người đã khiến những đứa trẻ béo phì không thoát được nỗi khổ sở vì khác biệt với mọi người. Hãy theo dõi nhé!
Béo phì là gì ?
Béo phì được định nghĩa đơn giản như là tình trạng dư thừa mỡ phân bố bất thường trên cơ thể.
Cách tính béo phì ở trẻ em
Cân nặng lý tưởng so với chiều cao (IBWH)
IBWH = (Cân nặng đo được/Cân nặng trung bình so với chiều cao)x100
Béo phì khi IBWH ≥ 120%
Cân nặng so với chiều cao
Béo phì khi cân nặng so với chiều cao > + 2SD
Chỉ số khối cơ thể (BMI)
BMI = Cân nặng (kg)/(Chiều cao)2 (m)
Lứa tuổi 10-19 tuổi: Theo WHO sử dụng chỉ số BMI.
Nguyên nhân của béo phì
Béo phì đơn thuần
Do thay đổi cân bằng năng lượng, tăng lượng thu vào và giảm lượng tiêu hao làm tăng tích tụ mỡ trong cơ thể đặc biệt là ở bụng, mông, đùi và vai.
Dạng béo phì đơn thuần thường gặp ở những trẻ béo phì háu ăn, ít hoạt động và giảm chuyển hoá thân nhiệt. Trẻ béo phì thường cao hơn ở lứa tuổi trước dậy thì, nhưng lâu dài trẻ ngưng tăng trưởng sớm và có chiều cao trung bình thấp ở tuổi trưởng thành.
Dạng béo phì này thường mang tính gia đình. Những trẻ có bố mẹ, ông bà béo phì thường có nguy cơ dễ béo phì, có thể tìm thấy gen gây béo (Leptin).
Béo phì do nội tiết
- Béo phì do suy giáp trạng: béo toàn thân, lùn , da khô và thiểu năng trí tuệ.
- Trường hợp béo do cường năng tuyến thượng thận (U nam hoá vỏ tượng thận): béo bụng, da đỏ có vết rạn , nhiều trứng cá, huyết áp cao.
- Béo phì do thiểu năng sinh dục: Thường gặp trong 1 số hội chứng: Prader-Willi béo bụng, lùn, thiểu năng trí tuệ và hay gặp tinh hoàn ẩn. Lorence Moon Biel béo đều toàn thân, đái nhạt, thừa ngón và có tật về mắt
- Béo phì do các bệnh về não: Thường gặp do các tổn thương vùng dưới đồi, sau di chứng viêm não. Béo thường có kèm theo thiểu năng trí tuệ hoặc có triệu chứng thần kinh khu trú.
- Người béo phì do dùng thuốc: Uống Corticoid kéo dài trong điều trị bệnh hen, bệnh khớp, hội chứng thận hư hoặc vô tình uống thuốc đông y có trộn lẫn corticoid để điều trị chàm, dị ứng và hen. Đặc điểm béo của hội chứng Cushing, béo bụng là chủ yếu và không tìm thấy nguyên nhân trừ khai thác bệnh sử có sử dụng thuốc corticoid.
Điều trị
Chế độ ăn
Là nguyên tắc cơ bản để hạn chế nguồn cung cấp năng lượng dư thừa của trẻ. Tuy nhiên, trẻ em là cơ thể đang lớn do đó chỉ hạn chế thực phẩm giầu năng lượng như dầu mỡ, đường, bánh kẹo ngọt và cho trẻ ăn hạn chế tinh bột. Mục tiêu sao cho trong những tháng đầu kiểm soát chế độ ăn trẻ không tăng cân hoặc tăng <0,5kg/ tháng.
Thể dục trị liệu
Là biện pháp đơn giản làm giảm lượng mỡ dư thừa trong cơ thể . Nên hướng cho trẻ tìm môn thể thao phù hợp mà trẻ thích mới áp dụng được. Các môn thể thao thường là nhảy dây, bơi lội, chạy hoặc đi bộ nhanh khoảng 60 phút/ ngày.
Tâm lý liệu pháp
Phải cho trẻ biết những hậu quả của béo phì cũng như khó hoà nhập với các bạn ở trường hoặc bị bạn trêu đùa. Trong 1 số trường hợp béo phì mức độ nặng cần chuyển trẻ đến các nhà tâm lý liệu pháp.
Thuốc điều trị
Tuỳ từng nguyên nhân khác nhau mà điều trị, ví dụ béo phì do u thượng thận cần cắt bỏ sẽ hết béo phì. Hoặc dừng uống thuốc Corticoid trong hen, chàm trẻ dần hết béo phì trong hội chứng Cushing. Nếu trẻ bị béo phì đơn thuần ngoài 3 nguyên tắc nêu trên, rất hiếm khi điều trị thuốc ức chế trung tâm ( Centrally acting agents) hoặc ngoại vi.
Trẻ béo phì càng bị chọc lại càng... béo phì
Tạp chí khoa học Plos One mới đây đã đăng tải kết quả khảo sát chỉ ra hệ lụy của việc bị trêu chọc, chế giễu đối với những đứa trẻ mập mạp, béo phì. Khảo sát thực hiện với 504 trẻ ở độ tuổi trung bình 11 tuổi.
Kết quả chỉ ra, những đứa bé béo phì có ít hơn 1/5 số bạn so với trẻ em bình thường và 70% trong số những đứa trẻ ấy có khuynh hướng mặc cảm, co cụm so với những đứa trẻ cân nặng nhẹ hơn. Như một phản ứng tự nhiên trong một tập thể, những đứa trẻ có cân nặng bình thường sẽ chú ý đến các em béo phì và buông lời chọc ghẹo, vô tình hoặc cố ý tạo nên sự cô lập đối với đứa trẻ đáng thương.
Theo các nhà khoa học, trẻ béo phì càng bị cô lập, càng cô đơn sẽ càng căng thẳng và có những thói quen, nhất là thói quen ăn uống không tốt cho sức khỏe. Các em sẽ không kiểm soát được cơn thèm ăn và xem đó là cách giải tỏa căng thẳng. Hậu quả là các em sẽ ngày càng tăng cân hơn.
Xem thêm
- Thực đơn cho trẻ béo phí muốn giảm cân với chế độ dinh dưỡng hợp lý
- Trẻ béo phì vì bố mẹ quá ám ảnh với bảng chiều cao cân nặng "chuẩn"
- Bệnh béo phì ở trẻ em ảnh hưởng lớn như thế nào?