Rối loạn thách thức chống đối thường biểu hiện ở tuổi mẫu giáo. Trẻ hay cáu kỉnh, tức giận; hay có hành vi thách thức với người lớn. Hãy đọc bài viết này của theAsianparent Việt Nam để biết:
- Các dấu hiệu và triệu chứng của chứng rối loạn thách thức chống đối
- Nguyên nhân của tình trạng này
- Đối tượng nào dễ bị ODD?
- Các biến chứng thường gặp
- Khi nào nên đưa con đến bác sĩ?
- Các xét nghiệm chẩn đoán và điều trị
- Biện pháp khắc phục tại nhà
Các dấu hiệu và triệu chứng của chứng rối loạn thách thức chống đối
Đôi khi rất khó để phân biệt giữa một đứa trẻ đang trải qua giai đoạn phát triển bình thường có sự cố ý không vâng lời người lớn và một đứa trẻ thực sự mắc chứng rối loạn thách thức chống đối (ODD).
Tuy nhiên, rối loạn này thường biểu hiện ở trẻ trong độ tuổi mẫu giáo. Nó cũng có thể hình thành trễ hơn nhưng thường xảy ra trước khi một đứa trẻ bước vào những năm đầu thiếu niên.
Để biết trẻ có mắc chứng rối loạn thách thức chống đối hay không, hãy xem qua các nhóm triệu chứng sau đây. Nếu trẻ mắc ít nhất 1 biểu hiện từ mỗi nhóm triệu chứng thì khả năng cao là trẻ đang mắc ODD:
Hành vi tức giận và cáu kỉnh
- Thường bực bội và tức giận
- Thường dễ bị người khác làm cho khó chịu hoặc dễ bị xúc động
- Tính tình nóng nảy
Đừng bỏ lỡ:
Lập luận và hành vi thách thức
- Thường cố ý làm phiền người khác
- Thường xuyên tranh luận với người lớn
- Thường từ chối tuân theo hướng dẫn, quy tắc hoặc các yêu cầu của người lớn
- Thường làm những hành vi sai, dẫn đến có lỗi với người khác
Tính thù dai
Đã thể hiện hành vi ăn hiếp hoặc hành vi thù hận ít nhất hai lần trong vòng sáu tháng qua
Các triệu chứng để đánh giá trẻ có mắc ODD không cũng phải đáp ứng các tiêu chí sau:
- Hành vi xảy ra với ít nhất một người không phải là anh chị em ruột trong nhà
- Hành vi làm gián đoạn cuộc sống gia đình, cơ quan và trường học
- Hành vi không phải do các vấn đề sức khỏe tâm thần khác như trầm cảm, rối loạn khác, rối loạn lưỡng cực hoặc rối loạn sử dụng chất kích thích gây ra
- Xảy ra trong ít nhất sáu tháng
Chứng rối loạn thách thức chống đối được phân loại thành 3 cấp độ:
- Cấp độ nhẹ: khi các triệu chứng biểu hiện tại 1 trong các môi trường như trường học, cơ quan, nhà riêng hoặc với bạn bè;
- Cấp độ vừa phải: khi các triệu chứng biểu hiện trong hai môi trường
- Cấp độ nghiêm trọng: khi các triệu chứng biểu hiện ở ba nơi trở lên
Cần lưu ý rằng các triệu chứng ban đầu có thể biểu hiện ở 1 môi trường, nhưng sau đó có thể xuất hiện ở những nơi khác.
Nguyên nhân xuất hiện tình trạng này
Mặc dù nguyên nhân chính xác của chứng rối loạn thách thức chống đối vẫn chưa được biết, nhưng có những yếu tố liên quan đến sự hình thành, đó là:
Môi trường: Gia đình có các vấn đề về nuôi dạy con cái như lạm dụng, bỏ bê, các quy tắc nuôi dạy con không nhất quán, kỷ luật cứng nhắc hoặc quá nghiêm khắc, hoặc trẻ lớn lên mà thiếu sự giám sát.
Bệnh lý: Các khuyết tật hoặc chấn thương não có thể làm suy giảm chức năng của các chất dẫn truyền thần kinh, có nhiệm vụ giúp các tế bào thần kinh giao tiếp.
Di truyền: Những người mắc chứng rối loạn thách thức chống đối thường có các thành viên trong gia đình mắc bệnh tâm thần.
Các yếu tố nguy cơ của chứng rối loạn thách thức chống đối
– Phổ biến hơn ở nam giới
– Một đứa trẻ bị bỏ rơi, lạm dụng hoặc thiếu sự giám sát
– Một đứa trẻ sống với cha hoặc mẹ bị rối loạn sử dụng chất kích thích hoặc rối loạn về sức khỏe tâm thần. Sự bất hòa trong gia đình cũng làm tăng nguy cơ mắc chứng rối loạn thách thức chống đối
– Một đứa trẻ có vấn đề trong việc điều chỉnh cảm xúc và có khả năng chịu đựng sự thất vọng thấp
Các biến chứng của ODD
Có thể làm gián đoạn cuộc sống hàng ngày của trẻ ở nhà hoặc trường học
- Làm hạ thấp lòng tự trọng
- Khiến cho trẻ dễ thất vọng
- Gây ra hành vi chống xã hội
- Khó khăn trong việc xây dựng và duy trì các mối quan hệ
- Gặp vấn đề về kiểm soát xung động
- Mang cảm giác bị từ chối vì các kỹ năng xã hội kém và các vấn đề về hành vi
- Trình độ học vấn kém
- Rối loạn sử dụng chất gây nghiện
- Tự tử
Trẻ em mắc chứng rối loạn thách thức chống đối cũng có thể bị rối loạn về sức khỏe tâm thần:
- Sự lo ngại
- Phiền muộn
- Rối loạn tăng động, giảm chú ý (ADHD)
- Rối loạn học tập và giao tiếp
- Khuyết tật học tập
Khi nào nên gọi cho bác sĩ?
Nếu tin rằng con mình đang mắc chứng rối loạn chống đối và với tư cách là cha mẹ, bạn cảm thấy khó khăn trong việc xử lý tình huống hay giao tiếp với con thì hãy liên hệ với nhà tâm lý học hoặc chuyên gia hành vi.
Các xét nghiệm và chẩn đoán ODD
Một đánh giá toàn diện về thể chất và tâm lý sẽ được thực hiện.
Nó sẽ bao gồm việc đánh giá sức khỏe sinh lý của con bạn; sự hiện diện của các rối loạn tâm thần, giao tiếp hoặc học tập khác; tần suất các hành vi của con bạn và các hành vi xảy ra trong những môi trường nào.
Đừng bỏ lỡ:
Các điều trị và thuốc dành cho trẻ bị mắc chứng ODD
Thuốc thường được kê đơn khi trẻ có các rối loạn khác, đặc biệt là trong trường hợp ADHD hoặc trầm cảm.
Một số phương pháp điều trị được khuyến khích:
– Đào tạo quản lý phụ huynh: Cha mẹ được dạy thêm các kỹ năng nuôi dạy con tích cực để xử lý tình huống tốt hơn.
– Liệu pháp cá nhân: Một đứa trẻ mắc chứng rối loạn thách thức chống đối được cung cấp các công cụ để thể hiện và quản lý cơn giận tốt hơn.
– Liệu pháp gia đình: Mục đích là trang bị cho các thành viên trong gia đình những công cụ giao tiếp hiệu quả để cải thiện các mối quan hệ.
– Liệu pháp tương tác cha mẹ – con cái: Trong phương pháp này, cha mẹ và con cái sec tương tác với nhau, trong khi một nhà trị liệu, người đứng sau tấm gương một chiều, sẽ hướng dẫn cha mẹ cách củng cố các hành vi tích cực thông qua tai nghe.
– Đào tạo kỹ năng xã hội: Trẻ được dạy cách hòa nhập với bạn bè đồng trang lứa theo cách tích cực hơn.
– Đào tạo nhận thức giải quyết vấn đề: Trẻ được dạy để xác định các yếu tố kích hoạt hoặc kiểu suy nghĩ gây ra các vấn đề về hành vi. Sau đó sẽ nghĩ ra các giải pháp để giảm các vấn đề liên quan đến ODD.
Những lưu ý dành cho gia đình trẻ bị ODD
- Khen ngợi hành vi tích cực của trẻ
- Hãy làm gương bằng cách cư xử theo cách bạn muốn con mình học tập theo
- Hãy nhất quán với các quy tắc và cách xử phạt hợp lý
- Giữ thói quen cho con
- Đặt các hoạt động liên kết thường xuyên hàng tuần để xây dựng sự tương tác tích cực hơn với con
- Đảm bảo rằng tất cả mọi người từ các môi trường khác nhau cũng có cách cư xử nhất quán, phù hợp với trẻ.
Theo theAsianparent Singapore
Xem thêm
Vào ngay Fanpage của the Asianparent Vietnam để cùng thảo luận và cập nhật thông tin cùng các cha mẹ khác
Bạn có quan tâm tới việc nuôi dạy con không? Đọc các bài báo chuyên đề và nhận câu trả lời tức thì trên app. Tải app Cộng đồng theAsianparent trên IOS hay Android ngay!
