Cách dạy con tự lập như thế nào để mẹ tự do luôn là chủ đề được bàn luận sôi nổi giữa các mẹ bỉm sữa. Do truyền thống văn hoá tại Việt Nam mà hầu như các bậc cha mẹ hầu như đều làm giúp con mọi việc. Từ đó dẫn đến tính cách ỷ lại và không tự lập của trẻ khi trưởng thành.
Ở thời buổi hiện đại, cha mẹ hãy tạo điều kiện để trẻ tự làm mọi việc mà trẻ có thể làm. Bởi vì chỉ khi tự làm, bé mới có những khám phá và trải nghiệm riêng. Đồng thời, việc dạy trẻ tự lập cũng sẽ giúp cho cha mẹ thoải mái hơn trong cuộc sống và yên tâm về con khi bé trưởng thành.
Phương châm là hãy bắt đầu từ những việc nhỏ nhất, hàng ngày của bé và cha mẹ.
Nên dạy con tự lập từ khi nào?
Trên thực tế, trẻ con có khả năng học/bắt chước rất nhanh và luôn có xu hướng thích tự mình làm mọi việc.
Các nhà nghiên cứu sau nhiều năm quan sát đã chỉ ra rằng trẻ từ 18-24 tháng đã có thể bắt đầu học cách tự làm những việc đơn giản. Ví dụ: trẻ có thể tự dùng tay bốc thức ăn, lấy cốc uống nước, tự nhặt lấy đồ chơi;…Còn trẻ từ 2-3 tuổi có thể học cách tự mình đi vệ sinh và mặc quần áo,…
Tuy nhiên, các bậc cha mẹ hãy luôn nhớ số liệu trên chỉ mang tính chất tham khảo vì mỗi trẻ sẽ có những thời điểm phù hợp riêng. Chỉ cần từ 0- 3 tuổi, cha mẹ hãy luôn khuyến khích đễ trẻ thực hiện những việc từ nhỏ nhất, những điều cơ bản liên quan đến bản thân trong sinh hoạt hàng ngày là được.
Những cách dạy con tự lập và sống có trách nhiệm
1. Khi trẻ bị ngã, đừng vội đỡ mà hãy để bé từ từ đứng lên
Cha mẹ nào mà không thấy xót khi con bị té. Nhưng bản chất của trẻ nhỏ là chưa đi vững nên việc hay té cũng xảy ra khá thường xuyên. Nếu trẻ chỉ té nhẹ, hãy động viên khuyến khích con tự đứng lên. Sau đó hãy hướng dẫn bé cách phủi đất cát ra khỏi người, đồng thời cho bé biết lý do dẫn đến việc bé té.
Nếu trẻ bị thường, hãy giúp trẻ đứng dậy, kiểm tra vết thương và trấn an bé các bạn nhé. Có thể bé sẽ khóc vì đau, nên cha mẹ hãy đợi khi bé đã bình tĩnh hãy giải thích lý do để bé cẩn thận hơn, tránh tự làm đau mình.
2. Để trẻ tự mặc quần áo hàng ngày
Mặc quần áo cho trẻ cũng là một “trận chiến” mà cha mẹ phải chiến đấu hàng ngày. Thay vì cả cha mẹ và bé đều không vui, thì tại sao bạn lại không hướng dẫn bé cách tự cái nút áo, kéo khoá quần,…Những việc tuy đơn giản nhưng dạy bé tự mặc quần áo sẽ giúp bạn tiết kiệm được khá nhiều thời gian.
Và bé thì sẽ cảm giác “người lớn” hơn khi được tự tay làm những việc đó. Nếu được, hãy dần dần để trẻ tự do chọn cả quần áo bé muốn mắc. Đó cũng là một cách hay để kích thích sự sáng tạo, phát triển cá tính bản thân và tự lập của bé.
3. Tự sắp xếp chăn gối khi thức dậy
Hướng dẫn bé một cách bài bản cách dọn dẹp chỗ ngủ khi còn nhỏ cũng là một việc cần thiết. Các bạn hãy dạy bé lấy chăn, gối khi sắp ngủ. Và khi đã tỉnh giấc, hãy giúp cha mẹ gấp chăn và để gọn lại gối một cách ngắn nắp. Đừng quên khen và cảm ơn trẻ để khích lệ tinh thần con nhé.
4. Cho trẻ tự múc và bốc thức ăn
Ngày nay, khác với phương pháp ăn dặm truyền thống là cha mẹ đúc và ép con ăn, thì những phương pháp hiện đại hướng đến việc tự lập và tự nguyện trong ăn uống của bé. Các phương pháp như ăn dặm kiểu nhật hay Baby Lead Weaning (BLW) đều để trẻ thoải mái lựa chọn thực phẩm mình thích. Cách này cũng góp phần hình thành tính tự lập từ khi còn nhỏ cho trẻ.
5. Dạy trẻ tự vệ sinh cá nhân
Để con có tính tự lập, trước hết dạy cho bé biết cách giữ vệ sinh cá nhân và môi trường xung quanh. Hãy tạo thói quen cho trẻ thông qua việc quan sát những hành động của cha mẹ và mọi người xung quanh. Gia đình có thể làm gương cho trẻ từ những việc đơn giản như: bỏ rác đúng nơi quy định, rửa tay trước khi ăn, thay đồ khi bẩn,…Khi bạn làm, hãy trao đổi, giải thích lý do và hướng dẫn từng bước cho bé nhé.
Ngoài ra, hãy hướng dẫn trẻ cách vệ sinh sau khi đi toilet, cách rửa tay, cách chải răng,…
6. Dọn dẹp đồ chơi sau khi dùng xong
Một trong những điều khiến các bà mẹ phát điên là dọn dẹp “bãi chiến trường” của các bé sau khi chơi xong. Thay vì bực mình, tại sao bạn không dạy bé cách dọn đẹp đồ chơi? Hãy hướng dẫn, giải thích để trẻ ý thức được rằng sau mỗi lần chơi xong phải tự giác thu dọn và để đồ chơi lại đúng nơi đúng chỗ.
7. Phụ giúp và san sẻ việc nhà cùng cha mẹ
Cha mẹ có thể dạy trẻ hiểu giúp đỡ và san sẻ với người khác là một việc tốt. Việc này vừa giúp bé nâng cao tinh thần trách nhiệm và tự lập, vừa giúp bé hình thành nhân cách tốt.
Trẻ ngay từ nhỏ đã có thể giúp được những việc vặt đơn giản trong nhà như giúp mẹ cho đồ vào máy giặt, bày chén đũa ra bàn ăn, tưới nước, gấp mền gối,….Cha mẹ nên yêu cầu rõ ràng, cụ thể nhiệm vụ và hướng dẫn trẻ để khuyến khích bé làm việc nhà.
8. Tạo môi trường thuận tiện và an toàn đề bé phát huy tính tự lập
Cuối cùng, cha mẹ hãy điều chỉnh lại nhà cửa với những vật dụng có thể hỗ trợ trẻ có thể phát huy tính tự lập. Ví dụ như mua một chiếc ghế nhỏ để bé dễ đứng lên cho bát dơ vào bồn rửa, hay đánh răng.
Đừng để bé vào tình huống muốn làm nhưng lại không thể. Hoặc tệ hơn, bé tự làm nhưng do không an toàn về điều kiện môi trường có thể dẫn đến những sự cố đáng tiếc.
Bất cứ đứa bé nào cũng có khả năng tự lập, chỉ cần từ bé cha mẹ khuyến khích và tạo điều kiện cho con. Cha mẹ để trẻ tự làm những việc nhỏ càng sớm càng tốt là cách dạy con tự lập hay nhất.
Xem thêm:
- Vệ sinh tai cho bé - những điều cần tránh
- Tự làm đồ chơi cho bé từ 19 đến 36 tháng tuổi
- 5 món ăn dặm kiểu Nhật dễ làm cho bé từ 5 - 6 tháng tuổi!