Sốt thương hàn kháng thuốc là biến thể của căn bệnh sốt thương hàn cổ xưa. Nó đã từng bùng nổ thành dịch bệnh ở Đồng bằng Sông Cửu Long. Bạn nên cho cả gia đình tiêm vắc-xin để phòng ngừa căn bệnh này.
Căn bệnh giết chết cả ăn mày và vua
Phân tích bộ gen và bằng chứng khảo cổ học cho thấy rõ rằng căn bệnh này đã xuất hiện trong quần thể người từ nhiều thiên niên kỷ. Thương hàn là tai họa đối với cả hoàng tử, tổng thống và người nghèo khắp thế giới. Đến nay phương thức lây truyền thương hàn vẫn là điều bí ẩn.
Từ phòng ngừa đến diệt trừ
Năm 1897, Maidstone trở thành thị trấn đầu tiên của Anh được khử trùng nguồn nước bằng clo để ngăn ngừa sốt thương hàn. Đến Thế chiến I, tất cả các cường quốc đã sử dụng vắc-xin thương hàn để bảo vệ quân đội và khách du lịch.
Đến Thế chiến thứ II, nhờ hệ thống vệ sinh chức năng, khử trùng bằng clo, chương trình giám sát quốc gia với dịch bệnh và người mang mầm bệnh, vắc xin, thương hàn trở thành bệnh không còn đáng lo ở châu Âu và Bắc Mỹ.
Tuy vậy, thương hàn vẫn là dịch bệnh ở các quốc gia nghèo
Nhiều nước giàu tập trung bảo vệ dân số của nước họ. Họ ưu tiên vắc-xin, thuốc kháng sinh và áp dụng chế độ an toàn sinh học để ngăn chặn thương hàn lây nhiễm qua du khách và người di cư.
Mặc dù các chính phủ và các tổ chức phi chính phủ ở các nước giàu đã viện trợ y tế để ngăn ngừa bệnh, thương hàn ở miền Nam trái đất phụ thuộc vào các loại kháng sinh tương đối rẻ tiền để kiểm soát. Kết quả là các chủng sốt thương hàn kháng thuốc ngày càng tiến hóa.
Bệnh thương hàn gia tăng
Sốt thương hàn kháng kháng sinh gia tăng. Các phản ứng của phương Tây đối với dịch bệnh tập trung vào các biện pháp an toàn sinh học như giám sát và tiêm phòng cho du khách. Còn các vấn đề cơ bản gây ra bệnh như nước sạch, hệ thống thoát nước thì lại không được quan tâm.
Dịch bệnh bùng nổ ở Đồng bằng sông Cửu Long
Việc bỏ qua các nỗ lực quốc tế để chống lại bệnh thương hàn ở cấp độ toàn cầu được kéo dài sang những năm 1980. Hai thập kỉ sau đó lại trải qua một sự suy giảm việc cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe ở khu vực Liên Xô và các quốc gia đang phát triển.
Người dân lại tiếp tục dùng kháng sinh rẻ tiền để kiểm soát dịch bệnh. Năm 1988, một ổ dịch thương hàn ở Kashmir đã chứng minh khả năng kháng cả ba loại kháng sinh hàng đầu. Những trận dịch tương tự đã sớm được báo cáo từ Thượng Hải, Pakistan và Đồng bằng sông Cửu Long.
Sự bùng phát bệnh thương hàn XDR hiện tại ở Pakistan , bắt đầu vào năm 2016, là do một biến thể của H58 có khả năng kháng tất cả các loại kháng sinh (trừ azithromycin).
Một thế hệ vắc-xin mới
Typbar-TCV chỉ cần một liều duy nhất, là loại vắc xin dùng cho trẻ em sáu tháng tuổi trở lên. Typbar-TCV được phát triển và sản xuất bởi công ty Ấn Độ Bharat Biotec. Vì thế nó sẽ không chỉ phòng bệnh cho các nước giàu nữa.
Nó sẽ được giới thiệu ở những quốc gia cần nó nhất. Samir Saha, Tổ chức nghiên cứu sức khỏe trẻ em tại thủ đô Bangladesh, chia sẻ: “Người Bangladesh của chúng tôi, giống như bất kỳ quốc gia có thu nhập trung bình thấp khác, thường nhận được vắc-xin sau 20-25 năm kể từ khi được giới thiệu ở những nước phát triển. Đây là lần đầu tiên vắc-xin sẽ được giới thiệu trước ở một quốc gia cần nó nhất.
Một vấn đề xã hội – sinh học
Sự xuất hiện của vắc-xin mới là tin tuyệt vời trước tình hình kháng thuốc trị thương hàn đang ngày càng diễn biến phức tạp. Nhưng việc triển khai chúng sẽ còn cần nhiều biện pháp hơn. Các nước đang phát triển cần kiểm soát cung cấp hệ thống nước uống và nước thải để ngăn ngừa bệnh lây lan.
Ngoài ra, cần một mạng lưới giám sát hiệu quả để theo dõi tỷ lệ mắc bệnh thương hàn và cung cấp các loại thuốc chất lượng cao hiệu quả để điều trị bệnh. Đồng thời, các nỗ lực kiểm soát phải diễn ra ở nhiều cấp độ. Bệnh cần được kiểm soát ở tất cả các nước, các địa phương.
Giống như bất kỳ bệnh nào, thương hàn là một hiện tượng phức tạp. Bệnh do vi khuẩn gây ra nhưng cũng là đặc thù của cấu trúc xã hội. Sốt thương hàn kháng thuốc không chỉ thích nghi hoàn hảo với thói quen và môi trường sống của chúng ta mà còn là kết quả của việc can thiệp trong mã di truyền. Bạn nên tự trang bị những kiến thức để bảo vệ gia đình mình khỏi căn bệnh đáng sợ này.
Xem thêm
Bộ Y Tế khẳng định tiếp tục sử dụng vắc xin ComBe Five cho trẻ em Việt sau nhiều lùm xùm của MXH
Các phản ứng phụ sau khi tiêm chủng vắc-xin bố mẹ cần nắm rõ
Vắc-xin phế cầu tiêm mấy mũi và lưu ý quan trọng cho ba mẹ