Trong quá trình nuôi dạy con cái, cha mẹ phải đối mặt với hàng loạt những trở ngại, mà trong đó trẻ bị rối loạn hành vi là một trong những vấn đề khó khăn, nan giải hàng đầu. Đây là căn bệnh có tần suất xuất hiện ngày càng nhiều trong xã hội hiện nay, vậy làm thế nào để cha mẹ có thể nhận biết và khắc phục?
Rối loạn hành vi là gì?
Rối loạn hành vi là bệnh lý hay gặp ở lứa tuổi niên thiếu hoặc trẻ vị thành niên. Là những vấn đề về hành vi và cảm xúc xảy ra đối với trẻ khiến trẻ gặp khó khăn trong việc tuân theo những quy tắc hành xử thông thường. Những hành vi rối loạn này được trẻ thể hiện trong nhiều bối cảnh, ở bất cứ đâu như: ở nhà, ở trường, trong các tình huống xã hội.
Dựa trên giai đoạn khởi phát bệnh lý này được chia làm 2 loại:
- Thể khởi phát trẻ em (trẻ dưới 10 tuổi)
- Thể khởi phát tuổi thanh thiếu niên (sau 10 tuổi).
Chứng bệnh này xảy ra ở trẻ mang giới tính nam nhiều hơn, chiếm tới 80%.
Cách nhận biết trẻ bị rối loạn hành vi
Trẻ thường hành động một cách bộc phát và cũng không hề lường trước được hậu quả của các hành động đó và đương nhiên cũng không quan tâm đến cảm xúc của người khác. Trẻ kiểm soát hành vi của bản thân một cách khó khăn và thường không tuân theo bất cứ quy tắc nào đã được đặt ra.
Các biểu hiện điển hình khi trẻ bị rối loạn hành vi:
- Khó kiểm soát và tuân theo các quy tắc, quy định do tổ chức (trường học, gia đình…) đặt ra. Không làm theo các quy tắc, tiêu chuẩn xã hội.
- Cư xử hung hãn, có những hành động gây nguy hiểm cho mọi người, thậm chí là đồ vật xung quanh hay của người khác.
- Có những hành vi khác lạ, chống đối, tiêu cực, làm nhiều việc gây hại cho bản thân.
- Tính tình bốc đồng, hành động mà không suy nghĩ đến hậu quả.
- Không quan tâm đến suy nghĩ của người khác, chỉ làm theo ý mình.
- Nói dối hoặc thậm chí trộm cắp để đạt được điều/ thứ mình muốn.
Nguyên nhân gây rối loạn hành vi ở trẻ
Nguyên nhân chính xác gây nên chứng rối loạn hành vi ở trẻ vẫn chưa được tìm ra, nhưng nhiều nhà nghiên cứu cho rằng căn bệnh này có sự đóng góp của các yếu tố sinh học, di truyền, môi trường và xã hội.
Yếu tố sinh học
Não đóng vai trò quyết định trong việc quy đình hành vi, kiểm soát các hành động của con người. Các khuyết tật hoặc chấn thương ở một số vùng của não có thể khiến trẻ thiếu kiểm soát các xung động não, giảm khả năng hành động theo kế hoạch, giảm khả năng học hỏi từ đó dẫn đến chứng rối loạn hành vi.
Di truyền
Nhiều nghiên cứu cho thấy trẻ mắc chứng rối loạn hành vi có tiểu sử gia đình mắc các bệnh liên quan đến thần kinh như rối loạn cảm xúc, rối loạn lo âu, rối loạn nhân cách…. Điều này cho thấy gen cũng là yếu tố gây nên chứng bệnh này.
Môi trường và xã hội
Các yếu tố môi trường và xã hội gây nên rối loạn hành vi ở trẻ có thể kể đến như:
- Trải qua những sự kiện gây chấn động tâm lý nặng
- Bị lạm dụng khi còn nhỏ
- Cha mẹ thiếu quan tâm dẫn đến tâm lý chán nản
- Hoàn cảnh gia đình: Mồ côi, cha/mẹ thường xuyên vắng nhà, cha mẹ ly hôn, cha/mẹ không có nghề nghiệp ổn định, cha/mẹ có lối sống không lành mạnh: nghiện ngập, cướp giật, thường xuyên xung đột…
- Bị áp đặt bởi các phương pháp giáo dục không hợp lý : Quá hà khắc, quá chiều chuộng, đánh mắng thô bạo, thiếu quan tâm…
- Trẻ bị bạn đồng trang lứa tách biệt, phải chứng kiến hoặc tiếp xúc với các tình huống bạo hành trong cuộc sống xung quanh mình, có bạn bè phạm tội…
- Trẻ sống trong xã hội có nền kinh tế kém phát triển so với các khu vực khác.
Tác hại của rối loạn hành vi
Rối loạn hành vi ảnh hưởng lớn đến học tập và sinh hoạt của trẻ. Trẻ khó thích ứng với xã hội nên dễ bị cô độc và khi có những hành vi chống đối, không tuân thủ quy định, dễ vướng phải những vấn đề liên quan đến pháp luật. Dần dần, trẻ sẽ mất tự chủ bản thân, tương lai của trẻ sẽ bị ảnh hưởng một cách tiêu cực.
Bênh cạnh đó, những người xung quanh cũng không tránh khỏi phiền toái.
Làm gì khi trẻ bị rối loạn hành vi?
Trẻ mắc các chứng bệnh rối loạn hành vi cần được đưa đến các cơ sở y tế, bệnh viện uy tín có chuyên môn về tâm thần để được chẩn đoán và điều trị. Sau khi xác định được nguyên nhân, các chuyên gia sẽ có hướng điều trị thích hợp. Đây là căn bệnh không thể được chữa trị đơn phương bằng thuốc mà cốt yếu là các phương pháp pháp trị liệu về hành vi và tâm lý. Các phương pháp này giúp bệnh nhi bày tỏ và kiểm soát cảm xúc một cách đúng mực hơn.
Nếu nguyên nhân xuất phát từ việc bị lạm dụng, gia đình có thể cần phải chuyển đến nơi khác để sinh sống, cho trẻ một môi trường thích hợp hơn.
Trong một số trường hợp, các bác sĩ sẽ kê thuốc điều trị kết hợp.
Nuôi con đã khó, nuôi một đứa trẻ bị rối loạn hành vi còn khó hơn. Căn bệnh này cần được phát hiện sớm để có hướng điều trị thích hợp đồng thời mang đến cơ hội phục hồi, tránh ảnh hưởng đến tương lai của trẻ. Việc điều trị cho trẻ bị rối loạn hành vi cũng đòi hỏi phải có sự kết hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường, bác sĩ và xã hội.
Ngoài ra, các bậc cha mẹ cũng nên dành nhiều thời gian quan tâm đúng mực đến con cái hơn, đặc biệt trong bối cảnh xã hội phát triển và phức tạp như ngày nay.
Xem thêm:
Rối loạn ngôn ngữ ở trẻ em? Do đâu và có phải vì trẻ được học Tiếng Anh từ quá sớm?
Trẻ viết bằng tay trái – Phân tích từ mẹ của thần đồng Đỗ Nhật Nam
Tìm hiểu rối loạn ngôn ngữ ở trẻ em làm con chậm nói, không hiểu khi giao tiếp!
Vào ngay Fanpage của TheAsianParent Vietnam để cùng thảo luận và cập nhật thông tin cùng các cha mẹ khác!