Tư duy sáng tạo là khả năng tạo ra những ý tưởng độc đáo, hữu ích và đáng thăm dò và xây dựng thêm.
Đó là kỹ năng nhìn nhận vấn đề tưởng tượng và từ những quan điểm mới, để đến với các giải pháp và ý tưởng mà có thể không được xem xét trước đó.
Tại sao là tư duy sáng tạo là quan trọng?
Tư duy sáng tạo giúp chúng ta trong mọi khía cạnh của cuộc sống. Một xã hội mà chỉ sản xuất cá nhân có thể làm theo và sao chép các quy trình và thủ tục đặt ra bởi những người khác, sẽ không bao giờ thực sự phát triển như một xã hội.
Tương tự, những người chỉ cần làm theo những gì người khác yêu cầu họ làm mà không đặt câu hỏi hoặc không có khả năng khám phá và lựa chọn, sẽ hiếm khi đi xa trong cuộc sống. Khả năng suy nghĩ một cách sáng tạo cho những người trẻ phát triển tốt trong tương lai, cũng như giúp họ quản lý tốt hơn bản thân và các mối quan hệ của họ với người khác.
Một nhà tư duy sáng tạo sẽ trông như thế nào?
Trẻ em có tư duy sáng tạo một cách tự nhiên. Trẻ có thể hỏi hàng trăm câu hỏi, và tự nhiên rất cởi mở với những ý tưởng mới. Hơn nữa, trẻ nhỏ sẵn sàng thử nghiệm mọi thứ, mọi cách nếu có cơ hội, thêm vào đó trẻ nhỏ có sự kiên trì tốt, rấthích các giải pháp sáng tạo, và có khả năng đẩy ranh giới ra khỏi sự bình thường. Và điều đó sẽ dần được chỉnh hóa khi trẻ bắt đầu đi học, thông qua hệ thống, chương trình giáo dục với các kỹ luật ràng buộc trẻ trong việc tư do, như phạt trẻ, và chỉ tập trung vào việc làm bài đúng, trả lời câu hỏi đúng, và khi quy trình này dần hình thành, tư duy sáng tạo tự nhiên của trẻ dần mất đí.
Làm thế nào chúng ta có thể thúc đẩy tư duy sáng tạo trong những năm đầu đời?
Ngày nay, chúng ta thường tập trung vào việc phát triển các kỹ năng học thuật hơn, nhất là trong việc chuẩn bị sẵn sàng cho bé đến trường đó là- học đọc và viết, và phát triển một sự hiểu biết về các vấn đề cơ bản của toán, và chúng ta biết tầm quan trọng trọng của tư duy sáng tạo, nhưng hoặc chúng ta không biết phải làm thế nào, hoặc chúng ta cảm thấy chưa quan trọng nên chưa tập trung vào thời điểm này. Chúng ta tập trung phát triển các kỹ năng học tập hơn là các tư duy phản biện.
Tư duy phản biện như là:
- phân tích
- tổng hợp
- theo chiều dọc
- khả năng về xác suất
- dựa vào phán đoán
- tập trung
- mục tiêu
- cung cấp các câu trả lời
- não trái
- kỹ năng nói
- tính liên quan
- dựa trên lý luận
Trong khi đây là những kỹ năng rất quan trọng, thúc đẩy phát triển các kỹ năng sáng tạo. Điều này có thể được thực hiện bằng nhiều cách khác nhau, và liên quan đến việc cung cấp cho trẻ có có cơ hội để được giàu trí tưởng tượng và thể hiện mình một cách tự do.
Tư duy sáng tạo là:
- có khả năng tạo ra/ làm ra cái gì
- sự khác nhau
- tư duy định hướng
- bám vào các khả năng
- dựa vào phán đoán bị chối bỏ
- phân tán
- chủ quan
- cung cấp một câu trả lời
- não phải
- trực quan
- kết hợp
- dựa trên sự phong phú, mới lạ
Các môn nghệ thuật
Nghệ thuật, kịch, âm nhạc và các môn thuộc về chuyển động là phương tiện đặc biệt hiệu quả thông qua đó để phát triển tư duy sáng tạo. Các hoạt động nghệ thuật như hội họa giá vẽ, vẽ bằng ngón tay, làm việc bằng đất sét và làm mô hình là một trong những cách thúc đẩy tư duy sáng tạo. Tuy nhiên điều quan trọng là cha mẹ không nên ‘hướng dẫn nhiều quá’ trong các hoạt động như vậy, đôi khi cứ ép buộc theo cách của mình như vậy sẽ phá hỏng hoàn toàn quy trình thúc đẩy tư duy sáng tạo phát triển.
Ví dụ, nếu con bạn muốn một hình ảnh của mẹ có mái tóc màu tím và màu xanh lá cây, tốt thôi !!! Và bạn chỉ cần quan sát và khen ngợi các nỗ lực của con, chứ không nên phân trần mẹ phải tóc này, phải màu này… đó chính là sự bóp nghẹn tư duy sáng tạo.
Âm nhạc và các vở kịch
Tương tự như vậy, đóng các vai diễn và chơi các trò chơi mới là, ấn tượng là cách tuyệt vời để khuyến khích những người trẻ của bạn có nhiều sáng tạo: xem chúng giả vờ là người nấu ăn trong nhà bếp, hoặc là bác sĩ và y tá, và bạn hãy quan sát con sáng tạo vô cùng.
Âm nhạc và sự chuyển động cũng là chất xúc tác tuyệt vời cho sự sáng tạo: hãy để con di chuyễn khác nhau theo từng giai điệu nhạc. Truyền cảm hứng cho sự sáng tạo của mình thông qua việc tiếp xúc với những câu chuyện, bài hát và giai điệu, và tạo điều kiện cho con làm nên những câu chuyện riêng, bài hát và giai điệu của mình.
Cho phép con được hưởng các yếu tố của sự mơ hồ và đặt ra câu hỏi thú vị để châm ngòi cho trí tưởng tượng của mình, chẳng hạn như “Nếu tuyết rơi mỗi ngày tại Việt nam thì sao nhỉ?” Hoặc “Nếu bạn có thể là bất kỳ loại động vật mà bạn thích, bạn muốn là con gì và tại sao? ‘
Làm thế nào chúng ta có thể thúc đẩy tư duy sáng tạo khi vào Tiểu học và THCS?
Hãy chú ý các bài kiểm tra tại trường tiểu học và trung học, tư duy sáng tạo thường xếp sau, hoặc lựa chọn thêm chứ không phải là một bài thi chính thống.
Để khuyến khích tư duy sáng tạo trong 6-16 tuổi, chúng ta cần phải khuyến khích họ nhìn nhận vấn đề từ nhiều góc nhìn và sử dụng một cách tiếp cận thử và sai để giải quyết vấn đề. Ví dụ, xem xét một số vấn đề môi trường phải đối mặt với hành tinh này, và yêu cầu học sinh làm việc theo nhóm để đưa ra các giải pháp sáng tạo, vừa là một hoạt động tư duy sáng tạo quan trọng và hữu ích.
Chúng ta cũng cần để giúp họ có sự tự tin để chấp nhận rủi ro, để thử những ý tưởng mới, và trải nghiệm thất bại. Bằng cách này, những trẻ được khuyến khích để khám phá những điều cho bản thân, chứ không phải là đút từng thìa kiến thức cho họ, là một cách hiệu quả hơn nhiều để phát triển tư duy sáng tạo.
Ngoài việc trên, điều quan trọng là khuyến khích trẻ phát triển các sở thích có lợi, thường những người sáng tạo thường sử dụng kiến thức của họ về một lĩnh vực theo những cách độc đáo để thông báo cho các lĩnh vực hoàn toàn khác nhau.
Có lẽ một trong những công cụ hiệu quả và động lực nhất đối với tư duy sáng tạo là động não, hoặc sơ đồ tư duy. Điều này có thể sử dụng hiệu quả cho việc tạo, thích nghi hoặc xem xét các ý tưởng, các sự tương quan, bản chất khác nhau, là công cụ hoàn hảo để khám phá vô hạn với các ý tưởng liên kết.
Bài viết của tác giả Helen Marjan. Cô là Giám đốc tại Joint Managaing và là đồng Giám đốc Nghiên cứu tại Lorna Whiston.
Xem thêm
- 16 cách phát triển EF giúp trẻ thông minh và phát triển tư duy vượt trội
- Giúp con phát triển tư duy với các câu hỏi xoắn não sau!
- Phương pháp khoa học rèn luyện tư duy cho trẻ dưới 6 tuổi