Làm gì khi trẻ giận dữ khóc ăn vạ? Các chuyên gia đã đúc kết ra 5 giai đoạn mà trẻ sẽ phải trải qua cũng như cách xử lý “khôn ngoan” dành cho bố mẹ để bé trải qua thời điểm này một cách tốt nhất.
Bố mẹ nên làm gì khi trẻ giận dữ khóc ăn vạ?
Sự bướng bỉnh và giận dữ (thuật ngữ tiếng Anh gọi là Tantrum) là diễn ra khá thông thường ở trẻ nhỏ. Đôi lúc điều này đi đến quá đà với những biểu hiện khá mãnh liệt như: nằm lăn lộn xuống đất, khóc và hét lớn, bức tóc bức tai, dậm chân và đá đồ đạc, thậm chí cả cha mẹ của bé.
Một buổi workshop gần đây của GS. James A.G. tại ĐH Connecticut, Mỹ đã hướng dẫn cha mẹ: Tại sao tantrum của trẻ đi quá đà? Làm sao sự quá đà này chấm dứt? và trẻ trở nên ngoan hơn.
Bố mẹ nên hiểu Tantrum sẽ diễn ra như thế nào?
GS. Potegal M., ĐH Minnesota, Mỹ đã đưa ra 5 cấp độ của Tantrum sẽ đi qua:
CẤP ĐỘ 1: GIẬN DỮ. Điều này cha mẹ có thể nhận ra thông qua tiếng hét/la rất lớn hoặc trút cơn giận dữ vào vật thể/bản thân/người khác. Tuy nhiên, thời gian nó diễn ra khá ngắn và chỉ dài khi có ai đó tác động vào cảm xúc này.
CẤP ĐỘ 2: GIẬN DỮ VÀ BUỒN BÃ Bắt đầu bằng sự mếu máu và khóc, giẫy giụa giảm dần. Thời gian diễn ra khá dài, chiếm 40% tổng thời gian tantrum.
CẤP ĐỘ 3: ĐỪNG CHẠM TÔI. Bắt đầu những biểu hiện giẫy nẩy lên khi bạn cố chạm vào bé hoặc dỗ dành bé. Thời gian diễn ra khá ngắn, chiếm 10% tổng thời gian tantrum.
CẤP ĐỘ 4: “TÔI CẦN CÁI ÔM” bắt đầu với biểu hiện trẻ giảm đi những thái quá, nhìn ngó xung quanh, cơn khóc có thể vẫn còn, nhưng chịu khó nín khóc khi nghe ai đó nói đến bé. Thời gian này cũng khá ngắn, chỉ tầm 10%
CẤP ĐỘ 5: HẾT GIẬN. Não trẻ nhỏ khó có thể mang cơn giận dữ hơn 1 tiếng đồng hồ vì trẻ luôn trong trạng thái học hỏi cảm xúc. Bạn sẽ để ý trẻ sẽ quên và chơi lại món đồ đó hoặc bạn đó bình thường.
Quy luật của những cơn giận dữ Tantrum diễn ra như thế nào?
Bất cứ tác động nào lên cấp độ 1, 2 và 3 đều dẫn đến sự kéo dài cấp độ 2 ở lần tantrum khác.
Bất cứ tác động nào lên cấp độ 2 (Ví dụ dỗ, đánh lừa, mua đồ chơi) để bé quên và chuyển sang cấp độ 5 thì tantrum lần sau sẽ mãnh liệt hơn và các bố mẹ sẽ phải nghĩ ra chiêu bài để dụ bé nhiều hơn.
Tác động tốt nhất mà bố mẹ nên làm là gì?
Hãy để bé tự trải qua cấp độ 1,2, 3 trong an toàn và điều này sẽ làm bé trưởng thành hơn trong cảm xúc bằng cách đưa bé ra một nơi sạch sẽ, yên tĩnh, không phiền đến người khác và ở lại cùng bé.
Điều tốt nhất mà bố mẹ có thể làm là tác động vào cấp độ 4 (ôm bé, tiếp xúc da với bé để bé cảm thấy có người đồng cảm). Từ đó bé sẽ trải qua cấp độ 4 và bước sang cấp độ 5. Lúc này giải thích và khuyên nhủ bé sẽ mang lại hiệu quả cao nhất.
Những sai lầm phổ biến khi bố mẹ “bị” đối diện với các cơn giận dữ, cáu gắt Tantrum của trẻ
Sai lầm phổ biến thứ 1:
Khi trẻ tantrum cấp độ 1 hoặc 2, cha mẹ lo lắng và dụ dỗ bé bằng đồ chơi để bé quên cơn giận dữ.
Biểu hiện bất thường ở đây là bé chuyển gấp gáp cảm xúc qua cấp 3 đến cấp 5, mà không qua cấp 4. Trẻ không bao giờ biết cảm xúc được yêu thương, mà trẻ sẽ hiểu cứ tantrum hét lớn (cấp độ 1) hoặc khóc ăn vạ (cấp độ 2) thì sẽ được bố mẹ chiều ý. Do đó, lần tantrum khác bé sẽ vẫn luôn nằm ở cấp độ 1 hoặc 2.
Sai lầm phổ biến thứ 2:
Khi trẻ vừa tantrum cấp độ 1 hoặc 2, bạn hét/la lớn/đánh bé, như kiểu “im ngay/nín ngay”. Điều này sẽ làm cấp độ 2 kéo dài, không thể dứt và nếu kết thúc bằng đòn roi thì bé sẽ chỉ mãi dừng ở cấp độ này cho mỗi lần sau.
Làm gì khi trẻ giận dữ khóc ăn vạ – Hãy ôm và yêu thương bé khi con đã trải qua 3 cấp độ của Tantrum
Bố mẹ cần làm gì khi bé giận dữ và cách giúp bé trở nên ngoan hơn?
Tantrum là 1 giai đoạn hầu như các bé đều có thể trải qua, gồm 5 cấp độ. Trong đó, cấp độ 1,2,3 là những cấp độ mà các chuyên gia tâm lý gọi là “tránh tác động” vì đây là một trạng thái mà bé trải qua, suy nghĩ và tự điều chỉnh cảm xúc của bé. Mọi tác động vào giai đoạn này đều làm bé giữ cấp độ đó quá lâu. Cấp độ thứ 4 là thời điểm tốt nhất để bạn cho lời khuyên, răng dạy và yêu thương.
NHỮNG BƯỚC BẠN ĐƯỢC KHUYÊN:
1. Hãy cắt ngay nguồn năng lượng gây ra tantrum, đừng lo lắng khi tantrum quá đà ở cấp độ 1,2 và 3. Bố mẹ chỉ đơn thuần im lặng, và cất những món đồ/giải quyết tình huống gây ra sự tantrum bé.
2. Bố mẹ phải đủ cứng rắn và kiên nghị trong suốt thời gian tantrum diễn ra ở cấp độ 1,2 và 3
3. Không nên dùng đồ chơi hay dụ dỗ bé vì làm vậy bé sẽ không học được cách chấp nhận và thay đổi trong cảm xúc.
4. Khi bé ở cấp độ 4, bạn có thể nói chuyện cũng như đừng ngại ôm bé và tha lỗi cho bé.
Như vậy có thể thấy, bất kỳ đứa trẻ nào cũng sẽ phải trải qua thời điểm tantrum này. Đây chính là cách trẻ học hỏi về cảm xúc và khả năng điều khiển cảm xúc của mình.
Điều quan trọng nhất chính là cách bố mẹ ứng xử và xử lý tantrum sao cho đúng thời điểm, kiên nhẫn và đủ nghiêm nghị. Tantrum sẽ qua đi nhưng sẽ mang tới bài học lớn về cách sống và điều chỉnh hành vi tốt hơn cho trẻ.
Theo chuyên gia dinh dưỡng Anh Nguyen
Xem thêm bài liên quan:
Bạo hành cảm xúc bằng lời nói – kẻ giết người thầm lặng trí tuệ cảm xúc của con trẻ!
Làm gì khi bé la hét, ăn vạ và tức giận – Những chiêu bài xử lý cho bố mẹ
Các giai đoạn phát triển tâm lý ở trẻ