Bố mẹ có bao giờ tự hỏi có nên khen con? Chúng ta thường tự mặc định rằng trẻ biết rằng bố mẹ yêu con và tự hào về con thế nào. Nhưng cách trẻ hiểu mọi thứ khác với người lớn. Bài viết này sẽ giải thích cho bố mẹ vì sao nói với trẻ rằng trẻ tuyệt vời thế nào thật sự rất quan trọng.
Khen ngợi giúp trẻ phát triển và gắn kết
Khen ngợi không chỉ tốt. Nó là điều cần thiết với sự phát triển của trẻ. Nhà tâm lý học trẻ em Mendez giải thích:
"Những đứa trẻ không được khen ngợi hay được khen ngợi không đúng cách khi lớn lên có thể gặp vấn đề lớn với lòng tự trọng, sự tin tưởng và mối quan hệ từ khi còn nhỏ đến khi trưởng thành".
Khen ngợi còn tạo thành nền tảng mối quan hệ của bạn với con. Sự gắn bó an toàn giữa cha mẹ và con cái được xây dựng trên sự tin tưởng, dựa dẫm, mối quan hệ bố mẹ và con cái cởi mở. Khen ngợi sẽ tạo sự gắn kết bố mẹ - con cái vui vẻ.
Không phải lời khen nào cũng tốt
Cách bạn khen cũng quan trọng như hành động khen con. Lời khen nên thành thật, có mục tiêu và không khen bừa bãi. Trẻ em phản ứng tốt nhất với lời khen về nỗ lực của mình và những lời khen trong tình huống cụ thể, không phải về khả năng hay khen đùa giỡn.
Nói ngắn gọn, trẻ có thể phát hiện bố mẹ có khen thật lòng hay không!
Khen những điều tích cực
Khi muốn nuôi dạy một đứa trẻ ngoan, bố mẹ thường sửa cách cư xử của trẻ. Tuy vậy, tình huống ấy khiến bạn giống như một giáo viên hơn. Thay vì chỉ trích, hãy dùng lời khen.
Bí quyết là bắt lấy những hành vi tốt của trẻ và khen ngợi, thay vì tập trung vào điều xấu. Ví dụ, thay vì nhắc mỗi lần bé nhai thức ăn to tiếng, hãy đợi đến khi trẻ ăn đúng cách và khen ngợi phép lịch sự trên bàn ăn của trẻ.
Lời khen nên cụ thể
Nói rằng "con giỏi lắm" hay "tốt" khi con làm điều gì đó đáng khen không hẳn là xấu. Nhưng bạn đã đánh mất cơ hội thật sự kết nối với con. Hãy nói ra lời khen càng cụ thể càng tốt.
Khi bố mẹ dùng những lời khen rõ ràng: "Bố mẹ rất thích cách con bỏ đĩa vào bồn rửa sau khi ăn", trẻ sẽ thấy bố mẹ thật sự chú ý vào mình.
Thử nhiều cách khen ngợi khác nhau
Khen bằng lời dễ nói, nhưng cũng dễ quên với những đứa trẻ không giỏi lắng nghe. Vậy nên hãy tìm cả những cách khác để khen trẻ.
Ví dụ tạo một bảng ở khu vực sinh hoạt chung trong nhà, mỗi ngày bố mẹ viết những lời khen vào giấy cho trẻ. Có thể lời nhắn chỉ là một mặt cời, một từ hay một kí hiệu có ý nghĩa với cả bố mẹ và con.
Một cách khác là để lại lời nhắn trong vở, hay hộp đồ ăn của con. Hoặc ôm con, đập tay, để trái tim trên gối.
Tránh so sánh
"Con thông hơn hơn anh họ nhiều" hay "Con là em bé vui tính, còn bạn là em bé xinh đẹp" nghe thì giống lời khen, nhưng nó lại hại nhiều hơn lợi. Nó sẽ dạy bé so sánh mihf với người khác.
Bé sẽ nghĩ rằng bé chỉ giỏi khi làm tốt hơn người khác. Hoặc bé sợ rằng khi vượt lên trước, bé sẽ đánh mất một lời khen. Thay vào đó, bố mẹ nên tập trung khen bé. Không để người khác liên quan vào lời khen.
Đừng tập trung vào kết quả
Khi bé có một thế mạnh nhất định hay thích thú với một điều gì đó, bố mẹ có thể vô tình khen ngợi kết quả. Ví dụ như một giải thưởng hoặc một chiến thắng trong cuộc thi.
Nhưng sự phát triển thật sự đến từ việc trải nghiệm những điều mới, học kĩ năng mới, không phải là từ kết quả. Khen ngợi kết quả sẽ lờ đi mọi điều tốt đến từ quá trình. Và rủi ro là bé sẽ tập trung chiến thắng bằng mọi cách.
Khen ngợi nỗ lực, không khen khả năng
Khen ngợi khả năng (thứ trẻ không thể kiểm soát) thay vì nỗ lực (thứ trẻ có thể kiểm soát) sẽ gây tác dụng ngược. Trẻ được khen thông minh sẽ dễ bỏ cuộc khi gặp bài toán khó. Vì bé sẽ mặc định bài toán đáng lẽ phải dễ vì trẻ thông minh, và trẻ sẽ sợ thất bại.
Hỏi trẻ rằng trẻ nghĩ mình đã làm gì tốt
Trẻ không thường xuyên nhìn thấy cùng một giá trị như bố mẹ. Hỏi trẻ sẽ giúp bố mẹ biết trẻ đánh giá cao điều gì. Ngoài ra, bố mẹ cũng sẽ biết lời khen nào có giá trị nhất với trẻ. Đó cũng là cách để trẻ tự nói với cảm xúc của mình.
Tóm lại, có nên khen con hay không? Rất nên. Nhưng hãy khen đúng cách! Đừng để lời khen của bố mẹ là thứ cản trở con khôn lớn!
Theo rd
Xem thêm:
- Xây dựng sự gắn kết yêu thương giữa bố và bé...
- Bật mí cách giúp bố mẹ gắn bó với con theo từng lứa tuổi
- Khen trẻ đúng cách: Những sai lầm mà ba mẹ nào cũng mắc phải