Cách giáo dục giới tính cho con làm khó xử không ít bậc cha mẹ. “Làm thế nào mẹ lại có em bé?". “Làm thế nào mà em bé ra ngoài được?”. Trước câu hỏi của con nhỏ, nhiều người thường lảng tránh câu trả lời hoặc trả lời một cách không hoàn toàn đúng.
Giáo dục giới tính cho con: cha mẹ ngại ngùng, lúng túng
Nadine Thornhill là một nhà giáo dục giới tính tại Toronto và cũng là mẹ của một đứa trẻ 11 tuổi. Cô nói “Đây là chuyên ngành của tôi làm và tôi vẫn gặp lúng túng khi nói về những chuyện này với con của mình”. Cô cũng cho biết, việc người lớn lúng túng và lo lắng trong những trường hợp này là rất bình thường. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải trung thực với trẻ. “Việc không giải thích đủ còn mang lại nhiều rủi ro hơn là giải thích quá nhiều. Nếu bạn không thể cho bé câu trả lời, bạn cũng có thể thừa nhận điều đó".
“Ngay trước khi bạn giải quyết bất kỳ câu hỏi nào liên quan đến giới tính cho con bạn, bạn có thể hỏi lại trẻ câu hỏi chẳng hạn như “con đã nghe từ đó ở đâu?" để đưa ra một phản ứng thích hợp”. Cory Silverberg, nhà giáo dục giới tính và tác giả của cuốn sách Sex Is A Funny Word: A Book About Bodies, Feelings And You, chia sẻ.
Các chuyên gia cũng đồng ý rằng tình dục là thứ mà trẻ em nên luôn luôn học hỏi. Họ khuyên nên:
- Đưa việc giáo dục giới tính vào các cuộc nói chuyện hàng ngày, l
- Lồng ghép nhiều thông tin hơn theo thời gian
- Giới thiệu các khái niệm nhất định ở độ tuổi cụ thể.
Tổng hợp hướng dẫn dành riêng cho từng lứa tuổi này sẽ giúp cha mẹ học cách nói chuyện với trẻ em về tình dục tốt hơn.
Giáo dục giới tính cho con theo từng độ tuổi
Từ trẻ sơ sinh đến 2 tuổi
Silverberg nói rằng “Việc giáo dục giới tính nên bắt đầu trước khi trẻ biết nói. Chúng ta có thể kết hợp việc dạy về bộ phận sinh dục vào các hoạt động hàng ngày. Chẳng hạn khi tắm.” Silverberg cũng không sử dụng tên gọi dễ thương cho các bộ phận. "ương vật, âm hộ, âm đạo, bum và núm vú" là các thuật ngữ mà mọi trẻ nên biết. Ông giải thích rằng chúng cần những từ này để truyền đạt các vấn đề sức khỏe.
Dạy cho bé những thuật ngữ chính xác về mặt giải phẫu cho bộ phận sinh dục nghe có vẻ đáng ngại. Tuy nhiên, Thornhill cho rằng việc này là bình thường. Bạn sử dụng những thuật ngữ để giáo dục giới tính cho con cũng bình thường như “cánh tay” hoặc “mắt cá chân”. Cô cũng khuyên nên tránh liên hệ giáo dục sinh học với giới tính. Ví dụ, đừng dạy trẻ rằng “tất cả các chàng trai có dương vật và tất cả các cô gái có âm đạo”. Thay vào đó, hãy nói, “người có dương vật, người có âm đạo” . Cẩn trọng ngôn từ bây giờ sẽ giúp bạn đặt nền tảng cho các cuộc trò chuyện dễ dàng hơn về vai trò và bản sắc giới tính sau này.
Khi con gần 2 tuổi, bạn có thể bắt đầu cách giáo dục giới tính cho con một cách đơn giản nhất. Chú ý chọn thời điểm và nơi thích hợp để con khám phá cơ thể. Nếu con mới biết đi hay chạm vào bộ phận sinh dục của mình, điều đó hoàn toàn bình thường. Bạn hãy sử dụng cơ hội đó để giải thích về nó trong không gian riêng tư. Thor Thornhill nói, bạn cứ từ tốn. Nếu được, bạn nên giải thích rằng bạn không muốn con bạn cảm thấy như mình đang làm điều gì đó đáng xấu hổ.
Giáo dục giới tính cho con ở 2-5 tuổi
Nhóm tuổi này cần được tìm hiểu về các ranh giới của việc chạm vào người khác hoặc bị người khác chạm vào. Silverberg cho biết “Đây là điều cơ bản cần tuân thủ, thậm chí điều rất quan trọng. Trẻ nhỏ cần phải hiểu rằng: chỉ chạm vào người khác khi được cho phép”. Bạn có thể dạy con qua các trò chơi chia sẻ hay các trò chơi có yếu tố đụng chạm cơ thể như cù lét. Con cần khẳng định ranh giới của chính mình. Ví dụ: nói với một đứa trẻ khi nào được phép và không được phép trèo lên đùi bạn. Hành động này sẽ giúp con hiểu cụ thể hơn về việc tuân thủ những điều đã học.
Cho trẻ biết rằng trẻ có quyền lên tiếng về cơ thể của chính mình cũng giúp giữ an toàn cho chúng. Đây là lúc bạn nên nói với con: người khác không có quyền hoặc cố gắng chạm vào bộ phận sinh dục của con. Thornhill nói rằng điều quan trọng là cho con biết con có thể nói với bạn về những hành động không phù hợp bất cứ lúc nào. Thậm chí, ngay cả khi trước đó con đã giữ bí mật.
Ở độ tuổi này, trẻ có thể rất tò mò về các cơ thể của nhau. Sự tò mò này rất quan trọng. Nó như một điểm khởi đầu, dẫn dắt việc thảo luận về các quy tắc và giá trị gia đình bạn. Bạn nên nói chuyện với trẻ một cách rõ ràng về việc khi nào thì thích hợp để khỏa thân. Cũng như giải thích việc chạm vào bộ phận sinh dục của người khác là không nên. Lí do vì đây là những bộ phận rất đặc biệt trên cơ thể mà người khác không nên chạm vào.
Con bạn đã biết thắc mắc làm thế nào em bé xuất hiện. Theo Silverberg, câu trả lời dễ nhất và toàn diện nhất là: “Có rất nhiều cách”. Tác giả với cuốn sách đầu tiên What Makes a Baby, giải thích: “Mức độ chi tiết chúng ta giải thích phụ thuộc vào mức độ bạn nghĩ con bạn có thể hiểu được.
Nếu con bạn muốn biết thêm thông tin, bạn có thể thử một vài thứ. Hai người trưởng thành kết hợp cơ thể của họ lại với nhau và chia sẻ tinh trùng và trứng để tạo ra một đứa trẻ. Hoặc đôi khi họ lấy tinh trùng hoặc trứng từ người khác”. Silverberg nói thêm rằng những chi tiết như cách tinh trùng và trứng gặp nhau tốt nhất, bạn nên giải thích sau. Quan trọng là bạn đừng nói dối. Có thể giải thích từ từ, nhưng đừng từ chối.
Thornhill gợi ý bạn có thể kể cho trẻ nghe câu chuyện của chính chúng để khám phá cách các em bé được tạo ra. Nếu được, bạn có thể điều chỉnh các chi tiết cho tình huống cụ thể của gia đình bạn. Chỉ cần lưu ý rằng câu chuyện của bạn chỉ là một trong nhiều cách mà các gia đình được tạo nên. Cách giáo dục giới tính cho con độ tuổi này nên chú trọng giới thiệu: gia đình và các mối quan hệ có thể được xây dựng theo nhiều cách khác nhau. Nếu quanh con bạn là những gia đình hiện đại, con sẽ tự nhận ra điều này. Nếu không, bạn nên có vài cuốn sách hay kể về các gia đình chỉ có cha, hoặc chỉ có mẹ.
Bạn có thể sử dụng giọng điệu như trong một bài phát biểu để bắt đầu giáo dục giới tính cho con. Thay câu “Chào mừng, các chàng trai và cô gái” thành “Xin chào các em”, hoặc “Xin chào các bạn”. Sự thay đổi nhỏ này dạy cho trẻ em rằng giới tính không nhất thiết là 2 giới.
Giáo dục giới tính cho con từ 6-8 tuổi
Dạy con kết hợp với mạng Internet
Hướng dẫn trẻ khám phá thông tin trên thế giới số một cách an toàn rất quan trọng. Kể cả khi con của bạn đã sử dụng internet mà không cần giám sát trong nhiều năm. Trẻ cần biết những quy tắc về việc nói chuyện với người lạ và tải ảnh lên mạng. Hoặc cũng như việc cần làm gì nếu trẻ gặp phải điều gì khiến trẻ không thoải mái.
Thornhill cũng lưu ý rằng bạn không cần giải thích trước với trẻ về những nội dung khiêu dâm. Hãy cứ để chúng tự khám phá. Sau đó, bạn sẵn sàng giải thích cho con hiểu. "Hãy bình tĩnh giải thích với con, đừng nóng giận. Những trang web này là về những người trưởng thành đang làm những việc trưởng thành", cô nói. Giải thích như vậy, bạn có thể giúp trẻ hiểu các loại trang web này chỉ dành cho người lớn. Càng không cần phải trình bày nội dung khiêu dâm là một thứ gì đó xấu xa.
Đến 8 tuổi, hầu hết trẻ em đã bắt đầu khám phá cơ thể của chúng. Đây là thời điểm tốt để thực hiện cách giáo dục giới tính cho con sơ lược về thủ dâm. Bạn có thể giải thích việc đó hoàn toàn bình thường. Tuy nhiên, con cần được thực hiện ở nơi riêng tư và đừng quên vệ sinh đúng cách.
Thậm chí, bạn cũng có thể giải thích rõ ràng hơn cho trẻ về lạm dụng tình dục. Trẻ cần biết những nguy cơ rủi ro để bảo vệ bản thân. Hoặc giúp đỡ người bạn khác gặp phải tình trạng lạm dụng. Việc giải thích chi tiết đến đâu phụ thuộc vào con của bạn. Silverberg khuyên bạn nên bắt đầu từ những điều cơ bản. Chẳng hạn như không ai được chạm vào trẻ nếu chúng không đồng ý. Vài ngày sau, bạn nhắc lại chủ đề đó để xem con hiểu và cảm nhận thế nào. Nếu thấy trẻ buồn bã, bạn nên dừng chủ đề này đến khi chúng lớn hơn.
Giúp con hiểu hơn về tình dục, dậy thì
Thời điểm này cũng là lúc giải thích cơ chế thực tế của tình dục cho trẻ. Không có gì sai khi giới thiệu thông tin này sớm nếu con bạn đã sẵn sàng. Nếu nghĩ con sẽ không hiểu được các thông tin, bạn có thể giới thiệu sau. Để cuộc trò chuyện trở nên dễ dàng hơn, bạn nên tham khảo trước với một cuốn sách hay để dự đoán những câu hỏi từ trẻ.
Một chủ đề khác cũng quan trọng không kém khi nói về tình dục: dậy thì. Khi con 6 tuổi, bạn có thể nói chuyện đơn giản về cơ thể. Cơ thể thay đổi như thế nào trong quá trình con lớn lên? Bạn có thể so sánh bức ảnh khi con còn nhỏ so với thực tế con bây giờ.
Silverberg khuyên bạn nên để dành những hiểu biết sâu hơn về việc dậy thì cho đến khi con bạn bắt đầu trải nghiệm. Trẻ có âm đạo bắt đầu dậy thì từ khoảng 9-11 tuổi. Sự phát triển của chồi vú, thường trước 10 tuổi, là đặc điểm dậy thì quan trọng. Kinh nguyệt sẽ diễn ra vài năm sau đó. Thường khi con khoảng 12 tuổi (hoặc sớm hơn). Trẻ có dương vật có xu hướng dậy thì khi gần 10 tuổi. Dấu hiệu rõ ràng đầu tiên là lông mu phát triển.
Bạn nên cùng con tham khảo thêm những cuốn sách liên quan đến khía cạnh sinh học. Sự khác biệt giữa testosterone và estrogen? Tại sao và bằng cách nào cơ thể chúng ta trải qua những thay đổi? Về tóc, bộ phận sinh dục, giọng nói? Cách giáo dục giới tính cho con nên toàn diện. Không nên phân biệt bé gái sẽ học bài này, bé trai sẽ học bài kia. Trẻ em không chỉ cần học về cơ thể của mình mà còn học về cơ thể của người khác. Không cần đi vào chi tiết của quá trình dậy thì. Hãy cùng trẻ nói về những tác động của quá trình chuyển đổi.
“Trẻ em ở độ tuổi này cũng cần tìm hiểu thêm về phạm vi biểu hiện giới tính”, chuyên gia Silverberg nói. Nếu đó là một chủ đề khiến bạn ngại ngùng, bạn hãy tự học trước. Thornhill gợi ý bạn có thể bắt đầu cuộc trò chuyện bằng nhiều cách. Ví dụ như chuyện không thể đánh giá giới tính của một người dựa trên bộ phận sinh dục của họ.
Giáo dục giới tính cho con từ 9-12 tuổi
Đây là lúc bạn nên bắt đầu nói sâu về vấn đề tình dục và giới tính. Sử dụng những ví dụ trên các phương tiện truyền thông hoặc ngoài thực tế để bắt đầu cuộc trò chuyện. Ví dụ như ông bà nghĩ rằng con trai chỉ nên để tóc ngắn. Những cuộc trò chuyện này có thể gây thất vọng. Tuy nhiên, bạn nên chỉ ra những ví dụ tích cực của những cá nhân đã vượt qua định kiến. Ngoài ra, hãy chỉ ra những sự tiến bộ đã được thực hiện thế nào. Chẳng hạn như ngày càng nhiều phụ nữ làm trong các lĩnh vực STEM.
Độ tuổi này đầy những thay đổi về cảm xúc và xã hội. Đặc biệt, các bé gái có thể gặp rắc rối với các vấn đề về cơ thể. Thornhill khuyến khích các bậc cha mẹ nên kiểm tra liệu con họ cảm thấy thế nào? Chúng đang thắc mắc về điều gì. Ở độ tuổi này, cần nhấn mạnhvới trẻ rằng việc cơ thể thay đổi là hoàn toàn bình thường.
Một vấn đề khác mà bạn cũng muốn trở nên bình thường là tình dục an toàn. Thornhill nói rằng, “Trước 11 tuổi, bạn muốn bắt đầu nói chuyện về những lựa chọn tình dục và quan hệ tình dục an toàn”. Cô cũng thừa nhận rằng với tư cách là một người mẹ, ý tưởng này hơi chói tai nhưng nó cũng rất quan trọng. Nhiều nghiên cứu cho thấy thanh thiếu niên đưa ra những lựa chọn tốt hơn khi biết được những rủi ro. Thornhill cũng khuyên nên nhấn mạnh vào các cách tránh thai khác nhau. Nếu được, bạn có thể giải thích những điều cơ bản về cách chúng hoạt động.
Nhóm tuổi này thường được tự do sử dụng Internet hơn. Bạn nên thường xuyên nhắc về việc sử dụng internet an toàn. Nếu được, bạn nên đưa ra những quy tắc và giá trị kỹ thuật số. Ví dụ, việc chia sẻ ảnh khỏa thân của bản thân hoặc bạn bè là bất hợp pháp. “Con có thể bị buộc tội dàn dựng hoặc phân phối nội dung đồi trụy.”, Silverberg giải thích.
Hãy hỏi con: “Con nghĩ thế nào là tôn trọng trên phương tiện truyền thông xã hội?”. Không thể giấu những câu chuyện bê bối tình dục của những người cấp cao hoặc bắt nạt trực tuyến xuất hiện trên tin tức. Bạn hãy tận dụng để hỏi con bạn cách xử lý trong các tình huống tương tự.
Giáo dục giới tính cho con ở tuổi vị thành niên
Nói chuyện với con về giáo dục giới tính ở giai đoạn sớm thật sự có ích. Nhất là khi trẻ bắt đầu thành niên. Nếu đã có được sự cởi mở, con sẽ thoải mái hơn khi nói chuyện và hỏi bạn về chủ đề này.
Nếu bạn luôn tránh né vấn đề giới tính hay tình dục cho đến bây giờ, bạn nên làm gì? Ngồi xuống, nói với con rằng bạn đang thay đổi cách giáo dục giới tính cho con. Chỉ cần nghe thôi, con cũng cảm thấy yên tâm hơn. Dù bạn lảng tránh, thanh thiếu niên thật sự cần được nói rõ về việc tránh thai. Chính bạn, hoặc hẹn với bác sĩ, để hướng dẫn cho trẻ sử dụng bao cao su.
Thảo luận về chuyện tình dục khi đang trong một mối quan hệ cũng rất quan trọng. “Bạn cần phải nghĩ cách giúp trẻ tự bảo vệ mình trước áp lực và bạo lực khi hẹn hò”, Silverberg nói. Các cuộc trò chuyện quanh chủ đề này nên gồm cả tác hại của rượu và ma túy. Nhắc nhở trẻ thường xuyên thế nào là một mối quan hệ lành mạnh là điều cần thiết. Nếu con của bạn không thích nói thẳng về bản thân, bạn có thể gợi ý kể về “bạn của con”. Bạn cũng có thể chia sẻ những câu chuyện hẹn hò thời quá khứ của bạn.
Cuối cùng, khi đã là thành thiếu niên, bạn sẽ muốn con mình có thể tự đánh giá rủi ro và đưa ra quyết định đúng đắn. Silverberg nói rằng “Giúp trẻ hiểu được trẻ có hướng dẫn, có tiếng nói từ bên trong. Và chúng có thể lắng nghe theo bản thân mình. Đó là phần quan trọng của giáo dục giới tính cho con”. Và bằng cách trao đổi với trẻ về những chủ đề phù hợp ở độ tuổi phù hợp, bạn sẽ giúp con bạn làm được điều đó.
Theo: https://www.todaysparent.com/family/parenting/age-by-age-guide-to-talking-to-kids-about-sex/
Xem thêm:
- Giáo dục giới tính cho học sinh THPT hay “vẽ đường cho hươu chạy”?
- Dạy con về tài chính từ nhỏ là đặt viên gạch đầu tiên cho thành công sau này
- 9 cách dạy trẻ kỹ năng giao tiếp hiệu quả mọi phụ huynh nên biết