Bố mẹ nào cũng muốn con yêu phát triển khỏe mạnh và bình thường. Tuy nhiên, có những trẻ có thể không có những kỹ năng mà hầu hết những đứa trẻ khác cùng trang lứa đều có. Bác sĩ gọi những vấn đề này là sự chậm phát triển. Nếu bạn đang có con từ độ tuổi 3 đến 5 và quan tâm đến các vấn đề này thì hãy tham khảo những thông tin được cung cấp trong bài viết dưới đây nhé!
Các định nghĩa về sự chậm phát triển ở trẻ từ 3 đến 5 tuổi
Không có một tiêu chuẩn chính xác nào để đánh giá sự phát triển kỹ năng bình thường của trẻ. Chẳng hạn, một số bé bắt đầu biết đi khi mới 9 tháng tuổi, trong khi những đứa trẻ khác thì bước đi bước đầu tiên lúc15 tháng tuổi. Cả hai trường hợp này đều nằm trong phạm vi phát triển bình thường.
Tuy nhiên, đối với trẻ chậm phát triển thì phạm vi này không chỉ dừng lại ở việc phát triển chậm hoặc chậm hơn một chút. Điều đó có nghĩa là trẻ liên tục bị tụt hậu về những kỹ năng mà những đứa trẻ khác cùng tuổi đã có được trước đó rất lâu.
Có nhiều dạng chậm phát triển khác nhau như: Ngôn ngữ hoặc diễn đạt; kỹ năng di chuyển hoặc vận động; cảm xúc và kỹ năng xã hội hay kỹ năng tư duy trong đó chậm phát triển về ngôn ngữ hoặc diễn đạt là dạng phổ biến nhất. Đối với trẻ từ 3 đến 5 tuổi thì càng dễ phát hiện sự chậm phát triển này quá việc cha mẹ quan sát từng kỹ năng.
Chậm phát triển về ngôn ngữ và diễn đạt
Ở trẻ phát triển bình thường thì kỹ năng ngôn ngữ và diễn đạt có thể là:
- Nói được những câu ngắn, có thể nhận biết các bộ phận cơ thể, và dùng từ ở số nhiều đối với trẻ 3 tuổi.
- Lên 4, trẻ có thể hát được những bài hát hay kể một câu chuyện ngắn, xưng hô đúng vai vế và nói được những câu dài hơn với khoảng 4-5 từ.
- Trẻ lên 5 có thể nói rõ họ tên đầy đủ, sử dụng đúng những dạng ngữ pháp như số nhiều, thì quá khứ, phân biệt được giới từ chỉ vị trí hoặc thậm chí đặt câu hỏi với từ để hỏi như Ai? Tại sao?
Trẻ chậm phát triển kỹ năng ngôn ngữ và diễn đạt, có thể có biểu hiện nói lắp hoặc gặp khó khăn khi nói từ ngữ một cách chính xác, không dễ dàng thể hiện bản thân hoặc hiểu người khác.
Nếu các kỹ năng mà con bạn đang có không nằm trong những giới hạn theo độ tuổi ở trên, hãy cho bé gặp bác sĩ. Bác sĩ sẽ kiểm tra khả năng nghe của bé và nghiên cứu cách con bạn thể hiện bản thân thông qua những gì trẻ hiểu, những gì trẻ nói hoặc cách trẻ cố gắng diễn đạt suy nghĩ, như ra hiệu hoặc gật đầu… từ đó có được can thiệp đúng đắn nhất.
Song song với đó, bạn hãy kết hợp với bác sĩ trong điều trị cho trẻ bằng cách nói chuyện với trẻ càng nhiều càng tốt, chỉ ra những đồ vật hoặc âm thanh ở nhà, ở siêu thị hoặc bất cứ nơi đâu bạn đến, hỏi trẻ những câu hỏi và đáp lại câu trả lời của trẻ đồng thời đọc cho trẻ nghe mỗi ngày.
Chậm phát triển khả năng vận động
Dưới đây là những kỹ năng vận động bình thường cho trẻ ở độ tuổi từ 3 đến 5. Trẻ không có được những kỹ năng này sẽ được coi là chậm phát triển khả năng vận động:
Trẻ lên 3 bình thường có thể:
- Giữ thăng bằng và lên xuống cầu thang
- Chơi với những đồ vật nhỏ
- Biết xếp chồng một khối
- Kiểm soát được cả 2 mặt của cơ thể
- Đứng bằng một chân trong vài giây
Khi 4 tuổi, trẻ bình thường có thể:
- Ném một quả bóng ra phía trước hoặc bắt một quả bóng lớn
- Nhảy tới một điểm hoặc nhảy lò cò
- Đi xe đạp ba bánh
- Cầm bút bằng ngón cái và các ngón còn lại rồi vẽ nguệch ngoạc
- Xếp chồng 4 khối hình
Tới 5 tuổi, trẻ bình thường có thể:
- Xây một tòa tháp bằng 6-8 khối hình
- Nhảy liên tục hoặc nhảy cách
- Sử dụng kéo dành cho trẻ em
- Cầm bút một cách thoải mái
- Tự cởi quần áo dễ dàng
- Đứng bằng một chân trong 10 giây
- Đi bộ lên xuống cầu thang mà không cần bám vào tay vịn cầu thang
- Tự đánh răng
- Rửa và lau khô tay
Phương pháp khắc phục mà bác sĩ đưa ra cho những trẻ chậm phát triển khả năng vận động là tăng cường vận động tại nhà thông qua các liệu pháp trị liệu hay vận động hợp lý hoặc đôi khi phải dùng thuốc hay phương pháp điều trị khác cho bệnh về cơ.
Chậm phát triển cảm xúc và kỹ năng xã hội
Khi lên 3 trẻ có thể:
- Thể hiện sự chú ý với trẻ khác
- Cảm thấy thoải mái hơn khi không ở bên bố mẹ hoặc người chăm sóc.
- Có thể giao tiếp tốt bằng mắt.
Ở tuổi lên 4, trẻ thường:
- Ít mè nheo, khóc lóc khi bố mẹ đi vắng
- Tập trung chú ý tới các trẻ khác
- Giao tiếp với những người ngoài gia đình
Và khi 5 tuổi, trẻ thường:
- Biểu đạt nhiều trạng thái cảm xúc khác nhau
- Có thể tách khỏi cha mẹ dễ dàng
- Muốn chơi với những đứa trẻ khác
Trẻ ở các độ tuổi trên khi chậm phát triển cảm xúc và các kỹ năng xã hội thường gặp rắc rối trong việc hòa hợp với người lớn hoặc với những trẻ khác, ảnh hưởng tới cách trẻ thể hiện bản thân, tương tác, cư xử và học tập. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra nguyên nhân của việc này là do chứng tự kỷ.
Việc điều trị nên được bắt đầu càng sớm càng tốt. Có thể là điều trị bằng thuốc hay một liệu pháp đặc trị.
Chậm phát triển tư duy
Khi 3 tuổi, biểu hiện tư duy bình thường là khi:
- Có thể vẽ một đường tròn
- Hiểu một vài hướng dẫn đơn giản
- Tham gia các trò chơi đóng vai
- Thích chơi đồ chơi
Với trẻ lên 4 tư duy phát triển bình thường có thể:
- Tham gia các trò chơi tương tác
- Tham gia các trò chơi tưởng tượng
Tới 5 tuổi, trẻ thường:
- Không dễ dàng bị phân tâm
- Có thể tập trung vào một hoạt động nhiều hơn 5 phút.
Nguyên nhân của sự chậm phát triển tư duy ở trẻ có thể do gen, các vấn đề về thể chất, các yếu tố môi trường, sinh non hoặc có vấn đề trước khi sinh, và thậm chí do tai nạn. Phương pháp khắc phục có thể là các phương pháp trị liệu bằng vận động hoặc tư duy, các phương pháp giáo dục đặc biệt thậm chí có thể phải can thiệp bằng thuốc.
Các vấn đề mà cha mẹ phải đối mặt:
- Chăm sóc và giáo dục trẻ chậm phát triển đòi hỏi cha mẹ chúng phải có sức khỏe thể chất và tinh thần đồng thời sức mạnh tình cảm mạnh mẽ.
- Cha mẹ của trẻ chậm phát triển trí tuệ thường gặp các chấn thương tâm lý như trầm cảm, tuyệt vọng, và buồn phiền. Do đó, cần phải có tâm lý vững vàng.
- Thường cảm thấy kiệt sức vì họ phải làm việc quá mức để đáp ứng mọi nhu cầu thiết yếu của con. Trẻ không thể tự thực hiện những công việc cá nhân, chăm sóc, y tế hàng ngày, do đó bố mẹ luôn phải giúp đỡ.
- Cha mẹ của trẻ chậm phát triển còn phải đối mặt với những vấn đề phức tạp liên quan đến việc học của trẻ. Gánh nặng giáo dục luôn lớn lao hơn so với những trẻ phát triển bình thường.
- Nuôi dưỡng một đứa trẻ chậm phát triển trí tuệ có thể tốn kém hơn nhiều so với việc nuôi dạy một đứa trẻ khỏe mạnh.
Lời khuyên cho các bậc cha mẹ có con chậm phát triển
- Khuyến khích trẻ học hỏi và thử những điều mới trong cuộc sống, tạo cơ hội tăng tính độc lập của trẻ. Đặc biệt quan tâm đến việc bồi đắp các kỹ năng mềm cho trẻ như: Hát, nhảy, vẽ tranh…
- Tìm hiểu thông tin về sự chậm phát triển ở trẻ từ 3 đến 5 tuổi thông qua nhiều nguồn khác nhau để biết được cách nuôi dạy trẻ hiệu quả nhất.
- Luôn theo sát cuộc sống của trẻ và mức độ tiến bộ của trẻ ở trường.
- Tham gia vào cộng đồng hoặc nhóm các bố mẹ có chung hoàn cảnh để có thể nhận được những lời khuyên tốt nhất và sự hỗ trợ tinh thần.
- Xây dựng mối quan hệ chặt chẽ với trẻ.
- Chú ý đến mọi hành vi của trẻ.
- Trò chuyện và trao đổi với bác sĩ điều trị của trẻ thường xuyên để nắm bắt chính xác tiến triển trong quá trình điều trị của trẻ và có sự điều chỉnh thích hợp.
Có nhiều trường hợp chậm phát triển ở trẻ không quá lo ngại, và hầu hết có thể được chữa trị, đặc biệt khi được điều trị sớm. Quan trọng là phải can thiệp ngay khi cha mẹ nhận thấy vấn đề ở con mình. Là người hiểu trẻ rõ nhất nhất nên khi có băn khoăn rằng con đang chậm phát triển về mặt tình cảm, tâm lý hay thể chất, đừng chần chừ. Hãy nói chuyện với bác sĩ càng sớm càng tốt!
Theo: https://vn.theasianparent.com
Xem thêm các bài viết khác:
Trẻ chậm nói; Phương pháp điều trị hiệu quả ngay tại nhà
Tầm quan trọng của công tác can thiệp sớm với trẻ chậm phát triển
Trẻ chậm nói vì chơi điện thoại quá nhiều!
Vào ngay Fanpage của the Asianparent Vietnam để cùng thảo luận và cập nhật thông tin cùng các cha mẹ khác!